Kuzey Makedonya Anayasa Mahkemesi eski başkanı ve hukukçu Salih Murat, kamuoyunda önemle takip edilen vatandaşlık yasası ile ilgili merak edilen soruları sosyal medya hesabından yaptığı paylaşım ile yanıtladı.
Anayasa Mahkemesi eski başkanı Salih Murat, yaptığı paylaşımda konuyla ilgili gelen yoğun mesaj, sorular ve bu bağlamda yapılan yanlış yorum ve bilgi kirliliğinden dolayı daha önce TİMEBALKAN sitesine konuya açıklık getirdiğini söyledi.
Murat, sosyal medyadan merak edilen sorulara toplu olarak verdiği yanıtta şu ifadeleri kullandı:
“Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Vatandaşlık Kanunu 1992 yılında getirilmiş, 2004 ve diğer yıllarda bir çok değişime uğramıştır (MC Resmi gazetesi no.67/1992, no.8/2004, no.98/2008, no.158/2011, no. 55/2016 ve no.174/21)
Mevcut son teklif ile on maddede değiştirgeler yapılmıştır. En çok ilgi çeken değiştirgeler arasında mevcut 7. 8. 15. ve geçici 7. madde yer almaktadır. Bu dizimizde mevcut kanunun 8. maddesi göç edenleri ilgilendirdiği için konuya detaylıca açıklık getirme arzusundayım.
Bu maddenin birinci fıkrasında (8/1) 2 sayısından sonra 6 sayısı eklenmekte. Bu maddenin ikinci fıkrasında (8/2)yer alan “kendi ülkesi hariç” olmak üzere ibaresi silinmektedir ve göçmenlik tanımını yeniden yapılarak herkesi eşit şekilde kapsamaktadır.
Kuzey Makedonya Cumhuriyeti’nden bir göçmen ve birincisi kan bağından oluşan hısımlık kişi, 7. maddenin 1. fıkrasının 2. 6. ve 10. bentlerinde koşullarını taşımasa bile, vatandaşlığa başvurarak Kuzey Makedonya Cumhuriyeti vatandaşlığını kazanabilir.
Göçmen bu Kanuna göre, cinsiyet, ırk, ten rengi, ulus, siyasi ve dini inancı, mülkiyet ve sosyal durumu ne olursa olsun, Kuzey Makedonya Cumhuriyeti’nden başka bir ülkeye göç etmiş olan Kuzey Makedonya Cumhuriyetinin eski vatandaşı olan kişiler göçmen sıfatı taşımaktadır.
Değişikliğe uğrayan Vatandaşlık kanununun 8. maddesinin ikinci fıkrasının “kendi ülkesi hariç olmak üzere” ibaresi için, iki defa anayasa mahkemesine, Anayasaya uygun olmadığı gerekçesiyle iptal davası açılmıştır.
Eski maddeye karşı Anayasa Mahkemesince birkaç defa iptal davaları açılmış. Birinci iptal davası 2004 yılında açılmış, mahkeme 23.11.2005 yılında U.br.42/2004 no. kararı ile, üstün bir oy çoğunluğuyla iptal dava dilekçesinin reddine ve maddenin Anayasaya uygun olduğu kararına bağlamıştır.
Daha sonra üyeliğim döneminde Anayasa Mahkemesi 02.07.2014 yılında U.br.70/2013 no. kararı ile, çok az bir çoğunlukla yeniden iptal dava dilekçesinin reddine ve maddenin Anayasa uygun olduğu kararına bağlamıştır. Şahsım söz konusu dosya için hayır oyu kullanmakla kalmayıp tarihe ışık tutması için muhalif şerh kararı hakkımı kullanarak ve yazılı bir şekilde mahkemeye sundum.
Vatandaşlık yasasının 8. maddesinin 1. fıkrasında başvuru hakkına göçmen veya göç eden kişi ve onun birinci derece kan bağı hısımlılığına sahip olan kişiler (göçmenin kendisi, ana babası, eşi ve evlatları) muhacir sıfatıyla Makedonya vatandaşlığına başvurma hakkına sahiptirler.
Yasa 1945 yılında bu yana K. Makedonya (Sosyalist) Cumhuriyeti Vatandaşı olarak göçedenleri kapsamaktadır .
Makedonya Vatandaşlık yasasına göre vatandaşlık kazanma türleri: 1. Doğumla kazanılan vatandaşlık: -Soy bağı -Doğum yeri 2. Sonradan kazanılan vatandaşlık – Başvuru tarihinden geriye doğru Makedonyada kesintisiz yedi yıl ikamet etmek – göçmenlik şartlarından dolayı yeniden Makedonya vatandaşlık kazanılması – Makedonya vatandaşlığının evlenme yoluyla kazanılması – Makedonya vatandaşlığının evlat edinilme ile kazanılması – Makedonya vatandaşlığının istisnai haller ile kazanılması
Yasanın 8. maddesinin 1. ve 2. fıkrası doğrultusunda başvurma hakkına sahip olan kişiler Vatandaşlık kanununun 7. maddesi doğrultusunda gereken şartları sağlayan kişiler evrakları hazırlayıp başvuruyla beraber resmî makamlara sunmaları gerekmektedir. Mevcut 7. madde 7 fıkradan ibarettir. 1. fıkra 10 bentten (başvuruda istenilen şartlar yer almakta) oluşmaktadır. Yine 7 maddeye bağlı 7-a, 7-b ve 7-c maddeleri kanunda yer almaktadır.
Makedonya Cumhuriyeti’nden bir göçmen ve birincisi kan bağından oluşan hısımlık kişi, 7. maddenin 1. fıkrasının 2. 6. ve 10. bentlerinde koşullarını taşımasa bile, vatandaşlığa başvurarak Makedonya Cumhuriyeti vatandaşlığını kazanabilir.
Yasanın 8. maddesinin 1. ve 2. fıkrası doğrultusunda başvurma hakkına sahip olan kişiler Vatandaşlık kanununun 7. maddesinin yer alan şartları doldurarak başvuru yapabilir, maddenin içeriliği: 1) Kuzey Makedonya Cumhuriyeti vatandaşlığı için şahsen/bizzat başvuruda bulunan bir yabancı, aşağıdaki koşulları yerine getirmesi halinde vatandaşlığa kabul yoluyla Kuzey Makedonya Cumhuriyeti vatandaşlığı kazanabilir: 1) 18 yaşını doldurmuş olmak; 3) Kanunla belirlenen koşullarda konut (еv, dair ve bşk.) maddi ve sosyal güvenliği sağlayacak miktarda sürekli geçim kaynağı sağlamış olmak; 4) Kuzey Makedonya Cumhuriyeti’nde ve vatandaşı olduğu ülkede resen yargılandığı eylemler için nihai mahkeme kararı ile en az bir yıl cezaya çarptırılmamış olması ve bu suç Kuzey Makedonya Cumhuriyetinde ceza hükmü taşıyan suçlar kapsamına giren suç işlememiş olması. 5) Kuzey Makedonya Cumhuriyeti’nde ve vatandaşı olduğu ülkede mevcut cezai yargılama sürecinin olmaması. 7) Kuzey Makedonya Cumhuriyeti’nde tedbir olarak ikamet yasağı bulunmaması, Kuzey Makedonya Cumhuriyeti vatandaşı olarak kabul edilmesi, Kuzey Makedonya Cumhuriyeti’nin güvenliğini ve savunmasını tehlikeye atmaması ; 9) Kuzey Makedonya Cumhuriyeti’nin sadık bir vatandaşı olacağına dair yemini imzalamak.
7. maddenin 1. fıkrasının 2. 6. ve 10 bentlerinin içeriği, yani buna göre istenmeyen şartlar: 2) Vatandaşlık talebin sunulmasına kadar en az sekiz yıl boyunca Makedonya Cumhuriyeti topraklarında yasal ve kalıcı olarak yaşamak; 6) Makedonca diline kolayca anlaşılabilecek ölçüde hakim olmak; 10) Mevcut vatandaşlığından feragat etmek veya Makedonya Cumhuriyeti vatandaşı olarak kabul edilmesi halinde bunu alacağını kanıtlamak, şartları istenmemektedir.
Nereye başvurulur: Kuzey Makedonya Cumhuriyeti vatandaşlığının kazanılması, feshi veya tespiti talebi, kişinin ikamet ettiği yere göre Makedonya Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığına veya yurtdışında yaşıyorsa Kuzey Makedonya Cumhuriyeti’nin diplomatik-konsolosluk misyonunda yapılır. (Madde 21/1)
Kanunun 21 madesinin birinci fıkrasının 7 maddenin birinci fıkrası doğrultusunda başvuruda bulunacak kişi şahsen/bizzat başvuruyu kişinin ikamet ettiği yere göre İçişleri Bakanlığına veya yurtdışında yaşıyorsa Kuzey Makedonya Cumhuriyeti’nin diplomatik-konsolosluk temsilciler üzerinden gerçekleştirilebilir.”