Bulgaristan’da son 4 yılda 7 genel seçim yapılmasına neden olan siyasi krizlerin tekrarlamasından endişe edilirken, uzmanlar istikrar için siyasi partiler ve seçim kanunlarında reform yapılmasını öneriyor.
Ülkede siyasi kriz, Nisan 2021’de yapılan genel seçimlerin ardından oluşturulan 45. Parlamento döneminde başladı. Bu süreçte 4 yıl içinde 7 kez seçime gidilmek zorunda kalınırken, istikrarsızlığın nedeni olarak partilere duyulan güvensizlik gösterildi.
İlk iki seçimde hükümet kurulamazken, Kasım 2021’de kurulan Kiril Petkov hükümeti 7 ay sonra dağıldı.
Ekim 2022’deki erken seçimler ise başka bir krizle sonuçlanarak hükümet kurulamadı. Nisan 2023 seçimlerinde de GERB ve PP-DB ittifakı tarafından 10 ay süren bir hükümet kurulmasına rağmen taraflar arasında yaşanan anlaşmazlık tekrar seçime gidilmesine yol açtı.
Haziran 2024’te yapılan seçimlerin de sonuçsuz kalması üzerine 27 Ekim 2024’te yeniden seçim yapıldı.
Son genel seçimlerin ardından uzun süre sonuçsuz kalan koalisyon pazarlıkları, Avrupalı Gelişimi İçin Yurttaşlar (GERB) partisinin adayı Rosen Jelyazkov’un başbakanlığındaki azınlık hükümetinin 16 Ocak’ta parlamentoda güvenoyu almasıyla sonuç verdi.
Azınlık hükümetinde GERB partisine ilaveten eski Komünist Parti çizgisinde Rusya yanlısı siyaset yürüten Bulgaristan Sosyalist Partisi (BSP) ve eski şovmen Slavi Trifonov’un lideri olduğu Böyle Bir Halk Var (İTN) Partisi temsil edilirken, üyelerinin çoğunluğunu Türk ve Müslümanların oluşturduğu Demokrasi Hak ve Özgürlükler – DPS hükümete dışarıdan destek veriyor.
Merkezi Seçim Komisyonu verilerine göre, Bulgaristan’da 2001 yılında seçimlere katılım oranı yüzde 67 iken, 2021’deki siyasi krizle birlikte bu oran yüzde 50’ye, 2024’te ise yüzde 38’e kadar geriledi.
AA muhabirine konuşan Bulgar uzmanlar, son 4 yıla yayılan siyasi krizde partilere duyulan güvenin “dip” yaptığına ve bunun sonucunda seçimlere katılım oranının oldukça düştüğüne işaret etti.
“Demokrasiye duyulan güvenin kaybolması tehlikeli”
Gallup International Balkan’da Politik Analiz ve Tahminler Direktörü Prof. Dr. Rosen Stoyanov, son 10 yılda Bulgaristan’da siyasi partilerin, seçmenleri siyasi katılıma teşvik edemediğini belirterek, “Modern Bulgar toplumunun temel sorunu, kurumlara ve kurumsallığa, partilere ve parti sistemine olan güvenin tamamen yok olmasıdır.” dedi.
Seçimlere düşük katılımın, politik temsille ilgili temel sorunlardan biri haline geldiğini vurgulayan Stoyanov, Seçim Kanununun, toplumsal ilişkilerdeki evrimle uyumlu şekilde değiştirilmesi ve ayrıca siyasi partilerle ilgili yasaların da gözden geçirilmesi gerektiğini aktardı.
Stoyanov, yeni hükümetin 5 yıllık bir toplumsal gerilim dönemi, anayasal ve parlamenter krizler, karmaşık ve gergin dış politika koşullarının baskısı ve en önemlisi, yeni koalisyona katılanlar arasındaki ideolojik uçurumlara rağmen büyük bir siyasi uzlaşma temelinde oluşturulduğunu ancak genel olarak siyasi istikrarsızlığın aşılamadığını düşündüğünü kaydetti.
“Seçmenler motivasyon kaybı yaşadı”
Sofya Üniversitesinden siyaset bilimci Dimitar Ganev ise yeni hükümetin dışarıdan kırılgan ve karmaşık göründüğünü ancak son birkaç hükümetten daha sürdürülebilir olabileceğini dile getirerek, “Koalisyonu ayakta tutan en önemli şey, ortakların yakın zamanda erken seçim istememeleridir.” dedi.
Seçimlere katılım düşüklüğünün, siyasi partilere karşı derin bir kronik güvensizlikten kaynaklandığını bildiren Ganev, “Sürekli olarak her 3 ayda bir yeni seçimlere gidiliyordu ve aynı zamanda bir hükümet kurulamadığı için insanlar motivasyon kaybı yaşadılar.” şeklinde konuştu.
Ganev, yeni hükümetin henüz 1 aylık olduğuna işaret ederek, “Eğer bu hükümet 1,5 ya da 2 yıl daha görevde kalırsa, o zaman birkaç ayda bir yapılan seçimler döngüsünden çıktığımızı söyleyebiliriz.” ifadesini kullandı.
“Partiler arasında diyalog yok”
Yeni Bulgar Üniversitesinden siyaset bilimci Lyubomir Stefanov da son 4 yıldır süren siyasi krizin büyük ölçüde partiler arası iletişim eksikliğinden kaynaklandığını anlattı.
Seçim sistemine duyulan güvensizlik ve partiler arasındaki anlaşmazlıkların seçmen katılımını olumsuz etkilediğini belirten Stefanov, bunun önüne geçmek için yasalarda değişiklikler yapılması gerektiğini kaydetti.
Stefanov, yeni hükümetin çok önemli görevleri olduğunu ve şu an için istikrarlı göründüğünü ifade etti.
“Politikaya duyulan güven kesinlikle azalmakta”
Bulgaristan Bilimler Akademisi Felsefe ve Sosyoloji Enstitüsünden Doç. Dr. Petar Cholakov ise yaşanan siyasi krizlerin kurumlara duyulan güvensizlikten kaynaklandığını vurgulayarak, “İnsanlar yasaların uygulandığını görmek istiyorlar, bir politikacı herhangi bir vaat verdiğinde, o vaatlerin yerine getirilmesini bekliyorlar.” dedi.
Kurumlara güven artışının, daha iyi politikacılar seçmekle mümkün olabileceğini aktaran Cholakov, daha fazla eleştirel yaklaşım gerektiğini, vatandaşların pasif bir şekilde katılım göstermesiyle bunun olmayacağını söyledi.
Cholakov, ülkede siyasi istikrarsızlığın devam etmesini ve Avrupa karşıtı tutumların artmasını beklediğini belirtti.
Verilere göre kamuoyunun hükümete karşı tutumu olumsuz
Bulgaristan’daki sosyolojik araştırma ajansı Myara’nın 6-16 Şubat tarihlerinde yaptığı ankette, katılımcıların yüzde 56’sı hükümete karşı tutumunun olumsuz, yüzde 26’sının olumlu görüşe sahip olduğunu ifade etti.
Parlamentoya güvenin oldukça düşük çıktığı ankette, katılımcıların yüzde 76’sının parlamentoya güvenmediği, güvenenlerin oranının ise yüzde 11 olduğu belirtildi.
AA
