Slovenyalı yönetmen Zupanic’in “Saraybosna Safarisi” isimli belgeseli Bosna Hersek’te 1992-1995 yıllarında yaşanan savaşta bazı zenginlerin Saraybosna’da “insan avına” çıkmak için Sırp askerlerine para verdiği gerçeğini beyaz perdeye yansıtıyor.
Bosna Hersek’te bu yıl 9-13 Eylül tarihlerinde düzenlenecek Uluslararası Belgesel Film Festivali’nde (AJB DOC) gösterilecek belgesele ilişkin Al Jazeera Balkanlar’a açıklamalarda bulunan Miran Zupanic, belgeselde anlatılanların karanlık ve korkunç olduğunu ifade ederek Saraybosna kuşatmasının gerçeğini gözler önüne serdiğini belirtti.
Belgeselin savaş zamanında Saraybosna etrafındaki Sırp Cumhuriyeti Ordusu (VRS) menzillerini ziyaret ederek “insan avına” çıkan zenginleri konu aldığını aktaran Zupanic, “İnsan avının ilk durağı Belgrad’dı. Bazı kaynaklar bu kişilerin helikopterle Saraybosna’ya getirildiğini belirtse de bazı kaynaklara göre kara yoluyla ulaşım sağlanırdı. Her ne şekilde olursa olsun rahat bir yolculuk yaptıkları kesin.” dedi.
Zupanic, söz konusu zenginlerin Sırp askerlerine para ödeyerek sivillerin üzerine ateş açtığını söyleyerek “Yaşananlara ilişkin birçok şeyin üstü hala örtülü. Bizler ucundan biraz açabildik bu örtüyü zira olanlar büyük bir zinciri kapsıyor. Avı düzenleyenden, bu safariye katılanlar ve ulaşımı sağlayanlara kadar çok sayıda kişi var.” diye konuştu.
Safariyi ilk kez 2019’da yapımcısı Franci Zajc tarafından dinlediğini belirten Zupanic, Zajc’ın uzun yıllar safariyi kamera önünde anlatacak kişileri aradığını ve aradan 30 yıl geçmesine rağmen “korkup” vazgeçenlerin olduğunu da ifade etti.
Zupanic, belgeselde anlatılanların “hassas” olması nedeniyle tanıkların kimlik bilgisinin paylaşılmadığına işaret ederek filmin bu konuyu beyaz perdeye aktaran ilk yapım olduğunu vurguladı.
Bazı kaynakların söz konusu zenginlerin ABD, Kanada, Rusya ve İtalya’dan olduğunu belirttiğini anlatan Zupanic, “Belgesel cevap aramaktan çok soru sormayı amaçlıyor. Hiçbir sebebi olmadan bir insan sivil bir çocuk, anne veya ihtiyara neden ateş açmak ister? Bu, onu ne şekilde tatmin eder? Bunun düzenlemesini yapan güç nedir? Nereden gelip nasıl dönüyorlar?”
Zupanic, “insan avının” ne kadara mal olduğuna dair bir bilgi paylaşılmadığını söyleyerek “Tanıklardan biri çocuğun vurulması durumunda fiyatın çok daha yüksek olduğunu söyledi. İnsan avını izleyenlerden biri olan bu tanık, Saraybosna’nın Grbavica semtini tercih ettiklerini anlattı.” dedi.
Saraybosna Kuşatması
Sırp askerlerinin 5 Nisan 1992 tarihinde başlattığı kuşatma, savaşı sonlandıran Dayton Barış Anlaşması’nın imzalandığı 14 Aralık 1995’e kadar sürdü.
Modern savaş tarihinin en uzun kuşatması kabul edilen Saraybosna kuşatması sırasında şehre yaklaşık 500 bin bomba düşmüş, 11 bin 541 kişi hayatını kaybetmiş, binaların yüzde 80’den fazlası zarar görmüş, altyapı tamamen harap edilmişti.
AA
