Pomaklar

Osmanlı Devleti  Bulgaristan, Batı Trakya ve Rodoplar bölgelerini fethettiği zaman, buralarda yaşayan ve zaman içinde Hıristiyanlaşmış olan, Kuman, Kıpçak ve Gagavular (Gökoğuzlar )’ın Türkçe dilini konuştuklarına şahit oldular. Onlar da Hıristiyan olmalarına rağmen, Anadolu’nun Batısında ki “Uc Beylikleri” olan Saruhan ve Karesi topraklarından gelen Müslüman Türkmenler gibi, Şamanizm Dinine ait inanç motiflerini terk etmediklerini gördüler.

Bu yakınlaşma ile toplumların birlikte yaşamaları kolaylaştı. Yüzyıllar içinde sadece Bulgaristan’ın Kuzeydoğusunda ve Moldavya’da yaşayan Gagavuzlar ve Kıpçakların çoğunluğu günümüzde bile  yaşamlarını Hıristiyan olarak sürdürmektedirler.

Rodoplar’da ve Batı Trakya’da yaşayan Kuman – Peçenek Türkleri, zamanla İslamiyet’i kabul ederek bazı Tarihçi ve Etnologlara göre, “POMAK” diye tabir edilen topluluklar oluşmuştur. 14. Yy’dan bu yana Osmanlı’nın Rumeli’yi feth ile Şamanizm’i ve Hıristiyanlığı terk ederek İslam Dini ile şereflenmiş ve her daim kendilerini Müslüman – Türk olarak kabul etmiş olan  Pomak kardeşlerimiz, Bulgaristan’ın Pirin Makedonyası ve Rodoplar  Bölgesi ile, Yunanistan’ın Batı Trakya (Kuzey ve Doğusu ) bölgesinde, bazı yerlerde Türkçe, bazı yerlerde Bulgarca ya yakın bir dil olan  Pomakça konuşan ve etnik köken olarak hemen hepsi aynı Soy, Din, Dil ve ortak Kültüre sahiptirler.

Öncelikle şu hususu iyi bilmekte yarar vardır sanıyorum. Bulgaristan da kendilerini Müslüman ve Türk olarak kabul eden 3 Etnik unsur vardır. Bunlar sırasıyla:

1. Osmanlı’dan kalan Türkler ve Tatarlar
2. Pomak Türkleri
3. Romanlar *

* Bkz : İlber Şiyak ”Rumeli Dedikleri ” Akhisar Bld. Kültür Yayınları. 2015 shf. 31

Pomak Türklerinin menşeleri konusunda çeşitli görüşler mevcuttur. Bulgaristan Pomakların aslında Bulgar olduklarını, Yunanistan Yunan Müslümanları olduklarını, Makedonya ise Makedon Müslümanları olduklarını iddia etmektedirler. Oysa Pomaklar Öz ve Öz Türk ve Müslümandırlar! Pomak Türkleri , XI. Asırda Anayurtları Orta Asya’yı terk ederek, Ukrayna ve Romanya üzerinden günümüzdeki Bulgaristan’a gelip yerleşen Kuman – Peçenek Türklerinin torunları olduklarını, Tuna boylarından Dobruca’ya , ardından Güneye inerek yoğunluklu olarak  Rodoplar ve Pirin Makedonya’sına yerleşen Pomaklar, bu bölgelerin dışında Lofça, Plevne, Teteven , Filibe Vilayetlerinde de küçük guruplar halinde yaşamaktadırlar.

Pomakların, Osmanlı Devletinin bölgeyi fethetmesiyle birlikte  Müslümanlaşarak, yüzyıllar boyunca Osmanlılar ile birlikte  Et ve Tırnak gibi kaynaşmışlardır. Bazı Slav Tarihçilerine göre , ”Pomak” ismi Kuman Türklerinin torunlarının, Osmanlıların Rumeli’yi fethi esnasında yardım etmelerinden dolayı  Slavlar tarafından takılmış olan ve ”Pomagaç – Yardım eden”  anlamına gelen bir sıfattan gelmektedir. Pomaklar her daim Osmanlı Devleti saflarında yer almışlardır. 1877- 78 Osmanlı – Rus Harbinde Osmanlı saflarında savaşmışlardır. Ancak, Bulgarlara karşı savaşmaları kendilerine Soykırım olarak geri dönmüştür.

1877-78 Osmanlı-Rus Harbi esnasında 1.500.000 Rumeli Türkü  yurtlarından koparılarak göçe zorlanmışlardır. Bu göçler esnasında Bulgarlar ve Ruslar tarafından 450.000 kişi katledilmiştir.

Bunların pek çoğu geride kalan Türkler ve Pomaklar’dır. Bulgarlar, 1912 yılında Kavala’yı ele geçirdikten sonra  Müslümanların kendi ev ve arazilerine dönmeleri için bir talimat yayınlamışlar. Talimata uymayanların kırbaçlanarak cezalandırılacaklarını duyurmuşlardır. Müslüman ahali geriye döndüklerinde köylerinde ne evlerini ne de mülklerini bulabildiler.

Bulgarlar, Balkan Savaşları sonrasında Rodoplarda kalan Müslüman Pomakları  zorla Hıristiyanlaştırmak için Komiteler oluşturmuşlardır. Müslüman köylere saldırıp, Müslümanları silah zoruyla Kiliseler getirerek Vaftiz etmişlerdir. Pomaklar, çektikleri onca mezalimin ardından Anadolu’ya kitleler halinde göç etmişlerdir.

Önemli :

Bu bilgiler İlber Şiyak’ın Saruhan’dan Rumeli’ye Gönül  Köprüleri kitabından alınmıştır.