Hicri yılbaşı olan Muharrem ayının birinci günü, Osmanlı saraylarında kutlanır, ulema, devlet adamları ve gayr-i Müslim cemaatlerin başları da bayramlarda olduğu gibi tebrik için saraya gelirlerdi.
Hicri yılbaşı olan Muharrem ayının birinci günü, Osmanlı saraylarında kutlanır, ulema, devlet adamları ve gayr-i Müslim cemaatlerin başları da bayramlarda olduğu gibi tebrik için saraya gelirlerdi. Yeni Hicri yılın padişaha ve ümmete hayırlar getirmesi için dualar edilir ve tebrik için gelenlere verilmek üzere yeni basılmış lira, kuruş, gümüş çeyrekler, altın paralar “Muharremiyelik” ve “Yıl Bereketi” adıyla bahşiş olarak hazırlanırdı.
Bunlardan altın paralar kırmızı atlas keseler içinde dağıtılır, Sadrazam ve Şeyhülislam ile vükelaya ait “muharremiyeler”, diğerlerine göre daha fazla olurdu. Sadrazam ve Şeyhülislam, Padişah tarafından yeni hicri yılı tebrik etmek için ayrıca huzura davet edilirdi.
Örneğin, Başbakanlık Osmanlı Arşivleri’nde, Miladi 4 Mart 1840 tarihli ve BOA. HAT, 1627/52-1 fon koduyla kayıtlı bir Hatt-ı Hümayunda, Sultan Abdülmecid, dönemin Sadrazamı Koca Hüsrev Mehmed Paşa ve Şeyhülislam Mekkizade Mustafa Asım Efendi’yi: “Benim Vezirim; hitabıyla başlayan ve “Cenab-ı Hakk bu sal-i meyamin-iştimali zat-ı hümayunumuz ile cümle ümmet-i Muhammed haklarında müteyemmen ve mes’ud eyleyüb nice nice emsaliyle müşerref ederek nusret ve futühate mazhariyetle saye-i hümayunumuzda kaffe-i ümmet-i Muhammed’e asayiş ihsan eyleye amin. İşbu Cumartesi günü efendi da’imiz ile bi’l-maiyye rikab-ı hümayunuma gelesiz” (Cenab-ı Hakk ,bereket, mutluluk ve uğurla dolu bu yılı şahsımızla birlikte bütün ümmet-i Muhammed hakkında mübarek, saadetli ve mutlu kılıp bizleri daha nice benzer yıllarla şereflendirerek, yardımıyla başarı ve zaferlere nail edip himaye ve korumamız altında cümle ümmet-i Muhammed’e asayiş ve güvenlik ihsan eylesin. Amin. İşbu Cumartesi günü Şeyhülislam Efendi ile birlikte huzuruma gelin.) şeklinde sona eren bir yazıyla saraya çağırmıştı.
Sarayda tebrikleşme ve “muharremiyelik” denilen bahşişlerin dağıtılmasından başka hicri yıl başılarına özel diğer bir öğe de çeşitli şairler tarafından padişaha bu münasebetle takdim edilen şiirlerdi. Bu şiirlerden Miladi 17 Şubat 1875’te Babıali Buhari-i Şerif Hocası Müderris İbrahim Refet tarafından Sultan Abdülaziz’in yeni yılını tebrik için yazılanı, her mısraı 1292 tarihini esas alan bir redifle gayet sanatlı bir tarzda kaleme alınmıştı. Başbakanlık Osmanlı Arşivleri’nde BOA.i.DH, 696/48739-5 fon koduyla kayıtlı bu “kaside-i tarihiye” ise şöyleydi:
“Meyamin-saz-ı mes’adet kıldı yine gerdun 1292
Cedid salin idüb takdim-i bezm-i şah-ı derya-cud 1292
Ne şah-ı asr kim zeyn aver-i eyvan-ı sultanı 1292
Bi-hakkın merhamet nezd-i hümayunda pek maksud 1292
Hital-i dadına emsal derya katre-i na-çiz 1292
Mihr-i envar-ı mecd-i vücuduna nisbetle na-mevcud 1292
Mehtabında burc-ı ala bedr-i cihan-pira 1292
Cela-yı asuman u seyf-i nusret-saye-i ma’bud 1292
Saded ancak dua-i padişahidır her an yoksa 1292
Sada-i satvet ü iclalini el-hak aleme meşhud 1292
Bu kim Sultan Aziz ibn-i Şah Mahmud’dur hakka 1292
Kamu dünya zebanında hemin ahlakı hep Mahmud 1292
Sema-yı emn-i dine nur ver kıldıkca mihr-i asa 1292
Hala’ik-saye-i vücuduyla olsun hisse-mend-i sud 1292
Olup ancak mısra-ı cevherin tarih-i pür ma’na 1292
Yazub bakisin ey Refet beli pek ekmel ve mes’ud 1292
Teceddüd eyledikce sal vü mehle heft-alem 1292
Ola ömr-i azizin ömr-i Nuh-asa her an memdud 1292
Refet da’ileri
Birçok kişi ve şair tarafından yazılan bu tebrik şiirleri, son dönem Osmanlı basınında da geniş yer tutardı. hicri yılbaşılarda çıkan gazeteler, büyük ölçüde okuyucuların yeni yıllarını tebrikle birlikte bu şiirlere ve padişahın yeni yılını kutlayan resmi mesajlara yer verirlerdi. Gösterilen önemi yansıtması bakımından Miladi 30 Mart 1903, Hicri 1 Muharrem 1321 gününe ait dört sayfalık “Servet Gazetesi’nin üç sayfası, dönemin padişahı Sultan II. Abdülhamid’in yeni yılını tebrik eden çeşitli gazete ve şahıslara ait 30 adet şiir ve tebrik mesajına ayrılmıştı.
Emre Gül/ Dünya Bülteni/ Tarih Dosyası
