Dünyanın ilk Türkoloji Enstitüsü sayılan Macaristan Eötvös Lorand Tudomanyegyetem (ELTE) Üniversitesi Türkoloji Bölümünde, 1962’de Türkçe ile tanışan Macar Türkolog Edit Tasnadi, Türkiye ve Türkçe üzerine çalışmalarını sürdürüyor.
Orhan Pamuk, İlber Ortaylı, Yaşar Kemal ve birçok dünyaca ünlü Türk yazarın 60’a yakın kitabını Macarcaya çeviren Tasnadi, Türkiye ve Türkçe ile iç içe geçen 60 yıllık serüvenini AA muhabirine anlattı.
Lise eğitimi sırasında Macarca öğretmeninin etkisiyle dil bilimci olmaya karar verdiğini belirten Tasnadi, üniversitede Macarcanın yanında ek branş olarak bir akrabasının, Macarca ile Türkçenin birbirine yakın diller olduğunu söylemesi üzerine Türkoloji bölümünü seçtiğini aktardı.
Tasnadi, Macarlar ve Türklerin tarihte çok defa yollarının kesiştiğini, modern Macarcanın birçok Türkçe kökenli kelime içerdiğini, dil-edebiyat öğrencilerinin eğitimleri sırasında bunları öğrendiğini söyledi.
Öğrencilik yıllarının, 1962-1967 arasında Soğuk Savaş dönemine denk geldiğini, Türkiye ve Macaristan’ın iki ayrı blokta yer aldığı için çeşitli zorluklarla karşılaştığını anlatan Tasnadi, bu dönemde Türkiye’den eğitim kitapları bile temin edemediklerini kaydetti.
Tasnadi, üniversiteye başladıkları dönemde Türkçe materyal temininde ciddi sıkıntılar çektiklerine dikkati çekerek “Biz en fazla Bulgaristan’da basılan Türkçe kitapları bulabiliyorduk. O dönemde sadece gramer öğrenebildik, Türkçe pratik yapma şansına sahip değildik.” diye konuştu.
Lisans eğitimi sonrası Türkçe ile irtibatının devam ettiğini, Macar kamu radyosunun Türkçe yayın bölümünde işe başladığını dile getiren Edit Tasnadi, burada 1967-1990 yıllarında çalıştığını söyledi.
Macaristan’da Soğuk Savaş döneminde bile Türkçe yayınlara çok büyük rağbet olduğuna dikkati çeken Tasnadi, dinleyicilerden sepetler dolusu mektup aldıklarını kaydetti.
“Dünyanın en güzel hali Türkiye’de Macar olmak”
Radyodaki görevinden sonra 1993-1998 yıllarında Ankara Üniversitesi Hungaroloji Bölümünde 5 yıl aralıksız çalıştığını aktaran Tasnadi, bu dönemde Türkleri çok yakından tanıma şansı yakaladığını belirtti.
Tasnadi, “Dünyanın en güzel hali Türkiye’de Macar olmak. Türkiye çok güzel bir yer, halkı çok sıcakkanlı, sevimli ve misafirperver. Macarları ayrıca seviyorlar. Ben, Türkiye’de geçirdiğim süre içinde kendimi her zaman çok iyi hissettim. Türkler beni hiçbir zaman hayal kırıklığına uğratmadı ve kendilerine olan sevgim bugüne kadar azalmadı.” dedi.
Ayrıca Edit Tasnadi, Türkiye’de yaşadığı dönemde büyük oğlunun da Türkiye’ye yerleşip Türkçe öğrendiğini ve Orta Doğu Teknik Üniversitesinde yüksek lisans yaptığını ifade etti.
“Macaristan’da Türkoloji, bir nevi ulusal bilim dalı”
Dünyanın ilk Türkoloji Enstitüsü olarak bilinen Macaristan ELTE Üniversitesi Türkoloji Bölümünde de okutman olarak görev yaptığını kaydeden Tasnadi, şu ifadeleri kullandı:
“Macaristan’da Türkoloji, üniversite kürsüsü olarak dünyanın en eskisi. Çünkü Macaristan’da Türkoloji, bir nevi ulusal bilim dalı. Yani biz Türkoloji ile uğraşırken kendi geçmişimizi araştırmaya çalışıyoruz. Bir yanda yurt kuran Macarların bugünkü Macaristan’a gelmeden önceki uçsuz bucaksız Asya bozkırlarında (Türklerle) geçen ortak göçebe geçmişimiz ve Osmanlı dönemindeki ortak yaşam meselesi. Bu kürsüde daha çok, dil tarihi ve özellikle Osmanlı dönemi araştırılıyor. Bu bölüme çok az öğrenci alınıyor. Buradan mezun olan ya filolog ya da tarihçi oluyor.”
Tasnadi, 30 yıldan fazla Türkçe-Macarca tercümanlık yaptığını da aktararak iki ülke yetkilileri arasındaki resmi ziyaretlerde birçok kez resmi tercümanlık yaptığını dile getirdi.
Türkolog Edit Tasnadi, TÜRKSAV Türk Dünyası Hizmet Ödülü, Macaristan Devlet Liyakat Nişanı, Vambery Nişanı ve Balint Balassi Ödülü gibi önemli ödüller aldı.
