Kuzey Makedonya’da Başbakan Zoran Zaev’in yerel seçim hezimeti sonrasında istifa etmesinin ardından yeni hükümet kurulması çalışmaları devam ederken yeni kabinede Türk bakan olup olmayacağı gündemdeki sıcaklığını koruyor.
TIMEBALKAN ÖZEL
Kuzey Makedonya’da Başbakan Zoran Zaev’in istifasının Meclis’te onaylanmasıyla birlikte yeni hükümetin kurulması için anayasal süreç işlemeye devam ediyor.
Hükümet çoğunluğunda yer alan Türk Demokratik Partisi (TDP) Genel Başkanı ve milletvekili Beycan İlyas ile Türk Hareket Partisi (THP) Genel Başkanı ve milletvekili Enes İbrahim bu süreçte yeni Başbakan adayı ve Makedonya Sosyal Demokratlar Birliği (SDSM) Genel Başkanı Dimitar Kovaçevski ile görüşme gerçekleştirdi.
SDSM ve hükümet ortaklarına yakın kaynaklardan elde ettiğimiz bilgilere göre, yeni kabinede Türk bakan olarak Anayasa Mahkemesi eski Başkanı Salih Murat’ın isminin güçlü bir şekilde geçtiğini ve hem eski başbakan Zoran Zaev’in hem de yeni başbakan adayı Dimitar Kovaçevski’nin bu isme sıcak baktığı ancak TDP ve THP’nin buna karşı çıktığı belirtildi.
8 Aralık 2021 tarihinde republika.mk sitesinde çıkan haberde kurulacak yeni hükümete Türk Bakanın olmasına sıcak bakıldığı, Türk Bakanı olmasının Kuzey Makedonya – Türkiye ilişkilerini sağlamlaştıracağını ve bu ismin de Ankara’dan onay aldığı ifade ediliyor.
24 Aralık 2021 tarihinde 24TV’de çıkan haberde de Başbakan Zoran Zaev’in hükümet koalisyonundaki diğer partilerin yanı sıra Türklere bir bakanlık verebileceği belirtiliyor.
Mevcut Başbakan Zaev’in yakın çevresine Türk siyasi partilerinin karşı çıkmaması halinde Salih Murat’ın bakan olarak kabinede yer alacağını söylediği iddia ediliyor.
Söz konusu bilgileri sormak için TIMEBALKAN olarak hem TDP Genel Başkanı ve milletvekili Beycan İlyas hem de THP Genel Başkanı ve milletvekili Enes İbrahim ile iletişime geçtik. TDP Genel Başkanı İlyas konuyla ilgili açıklamalarda bulunurken THP Genel Başkanı İbrahim, önümüzdeki günlerde basın toplantısı düzenleyeceğini ifade ederek açıklama yapmadı.
– Salih Murat’ın bakan olacağı konusu hükümet ortakları arasında konuşulmadı
Anayasa Mahkemesi eski Başkanı Salih Murat’ın isminin bakanlık için geçtiğini ancak TDP’nin buna karşı çıktığına yönelik soruyu cevaplayan İlyas, “Bunlar bizim de kulağımıza gelen iddialar. Bunlar iddiadan öteye geçmiyor, bu konular kesinlikle ve kesinlikle hükümet ortakları arasında konuşulmadı, bize iletilmedi. Sonuç itibariyle eğer ki kendileri böyle bir adaylık düşünüyorlarsa tabi ki bizim karşı gelmemiz söz konusu değil. O partinin üyesi ise, o partinin içerisindeyse söz konusu şahıs onda bizim karşı çıkabileceğimiz bir durum söz konusu bile değil.” yanıtını verdi.
İlyas, portföysüz bakanlar durumunun açılması halinde temsiliyet açısından alınan oylar ve koalisyondaki katkı göz önünde bulundurulursa Türk partileri içerisinde TDP’nin teklif edilmesi gerektiği düşüncesini ve parti kararını sunduklarını belirtti.
– Bu görevi bizim almamız gerektiğini söyledik ve bunda ısrar ediyoruz
Toplantılarda Salih Murat konusunun görüşülmediğini, meselenin iddia olarak kulaklarına geldiğini ancak Kuzey Makedonya’da siyasi partiler tarafından bir hükümetin kurulacağını kaydeden İlyas, “(Yeni hükümet) tek başına bir hükümet değil ittifak hükümeti olduğu için partiler o koalisyon içinde sundukları katkılar doğrultusunda bir görev paylaşımı söz konusudur. Bu görevi biz almamız gerektiğini söyledik ve bunda da ısrar ediyoruz.” şeklinde konuştu.
Anayasa Mahkemesi eski Başkanı Salih Murat’ın bakan olarak teklif edilmesi halinde TDP’nin tutumu ne olur sorusunu da yanıtlayan İlyas, “Böyle bir teklif gelmesi halinde partimizin tutumu çok net. Eğer ki bir Türk bakan olacaksa TDP organları tarafından görüşülmesi ve karar verilmesi gereken bir aday olacaktır. Fakat portföysüz bakanlıklar büyük ihtimalle olmayacağı için bu konu şu anda partide tartışılmadı ama iddialar kulağımıza bizim de geldi. Biz bir siyasi partiyiz, iddialarla hareket edemeyiz. Hükümet ortaklarıyla da bu konu hiç görüşülmedi, bize hiç aktarılmadı.” değerlendirmesinde bulundu.
Bakan yardımcılarının ikinci aşamada belirleneceğini söyleyen Beycan İlyas, “Yani portföysüz bakanlıktan ziyade portföylü, icralı bakanlıklarda olabilecek olan sayı artışı büyük ihtimalle halkımıza sorunların giderilmesi noktasında daha çok işe yarayacaktır.” dedi.
Hükümetteki kadrodan ziyade hükümet programında olması gereken bazı hususların kendileri için daha önemli olduğunu ve özellikle tek seçim birimi konusundaki ısrarlarının olduğunu vurgulayan İlyas, yeni hükümet programında Türkiye Cumhuriyeti ile olan ilişkilerin düzeltilmesi, yükseltilmesi özellikle ekonomik anlamda daha yoğun ilişkilerin sağlanması noktasında ısrarlarının devam ettiğini söyledi.
– Türk Bakan neden önemli?
Çok dinli, çok kültürlü ve multi etnik bir yapıya sahip Kuzey Makedonya hükümetinde Türklerin, bakan seviyesinde temsil edilmemesi ülkedeki Türkler arasında dışlanmışlık ve ayrımcılığa maruz kalma hislerini derinleştiriyor.
Devletin en önemli kurucu ve asli unsurlarından olan ülkedeki Türk toplumu, karşılaşılan her türlü sorunun çözümü noktasında her daim emek vermiş ve kritik dönemlerde devletin ve milletin ihtiyaç duyduğu birlik ruhuna katkı sağlamışken üst düzey temsiliyette yer almaması hayal kırıklığını artıracaktır.
Yeni kurulacak hükümette “Hakça Temsil İlkesi” gözetilerek Türk kökenli bakanın yer alması, özellikle son dönemde artan iki milletli yönetim anlayışından uzaklaşılması, ülkede başta Türkler olmak üzere tüm sayısı az olan etnik topluluklara saygı gösterilmesi, çoğulcu ve kapsayıcı bir yönetim biçimi, Türkiye-Kuzey Makedonya ilişkilerinin geliştirilmesi ve ülkedeki Türklerin sorunlarına daha kapsayıcı çözümler gibi birçok getirisi olacaktır.
– Zoran Zaev’in istifaları ve yeni hükümete uzanan süreç
Kuzey Makedonya’da 31 Ekim’de düzenlenen yerel seçim ikinci turunun ardından Makedonya Sosyal Demokratlar Birliği’nin (SDSM) başkent Üsküp ve ülke genelinde birçok belediyeyi kaybetmesinin ardından Zoran Zaev, seçim başarısızlığını üstlenerek hem başbakan hem de parti genel başkanlığı görevinden istifa ettiğini açıklamış ancak istifalarını bir süre yürürlüğe koymamıştı.
Ana muhalefet partisi İç Makedon Devrimci Örgütü-Makedonya Ulusal Demokratik Birliği (VMRO DPMNE) Genel Başkanı Hristijan Mickoski, yeni hükümet çoğunluğu ve hızlı erken genel seçim çağrısında bulunmuştu.
5 Kasım Cuma günü VMRO DPMNE, Arnavut İttifakı, Alternativa, Besa Hareketi ve Levica temsilcilerinin mecliste yaptığı toplantı sonrasında muhalefet tarafından yeni meclis çoğunluğunun oluşturulduğu açıklanmış ve 120 sandalyeli Mecliste 61 milletvekilinin imzasını toplayarak güven oylamasına gidilmesi talebinde bulunulmuştu.
Hükümete karşı yapılan güvensizlik oturumu Besa Hareketi milletvekili Kastriot Recepi’nin oylama saatinde ortadan kaybolmasının ardından başarısızlıkla sonuçlanmıştı.
26 Kasım’da düzenlenen SDSM MYK toplantısında Genel Başkan Zoran Zaev’in istifası kabul edilmiş ve 12 Aralık’ta düzenlenen parti içi seçimde SDSM Yürütme Kurulu üyesi ve Maliye Bakan Yardımcısı Dimitar Kovaçevski Genel Başkanlık görevine seçilmişti.
Ülkenin AB müzakerelerine başlama sürecinde yeni sağlam meclis çoğunluğu için bir süre daha görevde kalan Başbakan Zoran Zaev, 22 Aralık’ta istifasını meclise sunmuş ve ertesi gün istifası Meclis tarafından onaylanmıştı.
