Kosova Kurtuluş Ordusunun (UÇK) kurucu ve komutanlarından Adem Jashari’nin ölümünün 22. yılı dolayısıyla Kosova’nın yanı sıra Arnavutluk ve Kuzey Makedonya’da anma törenleri düzenleniyor.
Kosova’daki savaşın devam ettiği 5-7 Mart 1998’de evinin Sırp güçlerince kuşatılmasının ardından ailesi ve misafirleriyle katledilen Jashari, Kosova’nın bağımsızlığının sembol isimlerinden biri olarak kabul ediliyor.
Kosova’nın orta kesimlerinde bulunan Prekaz köyünde 28 Kasım 1955’te doğan Jashari, Yugoslavya’nın 1990’lı yıllarda dağılmaya başlamasıyla yükselen Sırp milliyetçiliği nedeniyle tedirgin oldu ve arkadaşlarıyla UÇK’yi kurdu.
Bağımsızlık ve halk hareketlerinde ön saflarda yer alan Jashari, 1991’de Arnavutluk’a geçerek burada gönüllüleri eğitti, kurucuları arasında yer aldığı UÇK’nin Drenica Bölge Komutanlığını üstlendi.
– Prekaz Katliamı
Sırp asker, polis ve paramiliter birlikler, bağımsızlık isteyen Kosovalılara karşı 1998’de harekat başlattı. Binlerce kişinin ölümü, yüz binlercesinin evlerini terk etmesiyle sonuçlanan 1998-1999 Kosova Savaşı’nda birçok savaş suçu da işlendi.
Kosova Savaşı’nın gidişatını değiştirecek olay, Jashari’nin de aralarında bulunduğu 50’den fazla kişinin öldürülmesi oldu.
Jashari ve beraberindekiler, Sırp güçleriyle ilk kez 30 Aralık 1991’de karşılaştı. Jashari’nin Prekaz’daki evini kuşatan Sırp güçleriyle yaşanan bu ilk çatışmada her iki taraftan da hayatını kaybedenler oldu.
Jashari’nin evine ikinci saldırı ise 22 Ocak 1998’de düzenlendi. Saldırıda Jashari’nin ailesinden iki kişi yaralandı.
Sırp güçleri, 28 Şubat 1998’de Jashari ailesiyle bağları olduğunu düşündüğü diğer ailelerin evlerine saldırdı ve bu saldırılarda 17 kişi hayatını kaybetti.
Tank ve ağır silahlarla 5 Mart 1998’de Adem Jashari’nin bulunduğu evi çevreleyen Sırplar, 7 Mart’a kadar süren çatışmaların ardından aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu 50’nin üzerinde Jashari ailesi mensubunu ve evde bulunan misafiri öldürdü. Bu katliam tarihe “Prekaz Katliamı” olarak geçti.
Dönemin Sırp generali Nebojsa Pavkovic, katliama ilişkin yaptığı açıklamada, “Tanınmış bir suçluya karşı normal bir polis operasyonuydu.” ifadesini kullandı.
– Kosovalı Arnavutların sembolü
Öldürülmesinin ardından Adem Jashari, Kosova Savaşı’nın ve ülkenin bağımsızlığının en önemli sembollerinden biri oldu. Kosova’nın ilk Cumhurbaşkanı İbrahim Rugova tarafından Adem Jashari’ye “Kosova’nın Kahramanı” unvanı verildi.
Sırp güçleri tarafından adeta harabeye çevrilen Jashari ailesinin evi ise Kosova’nın bağımsızlığının akabinde Anı Evi’ne dönüştürüldü. Evin karşısında ise bu katliamda hayatını kaybedenler için kurulan bir şehitlik bulunuyor.
Prekaz köyünde ayrıca Jashari ailesinin eşyalarının da sergilendiği bir müze yer alıyor.
Bugün ise Jashari, az sayıdaki fotoğraflarından birinin, tişört ve çeşitli eşyaların üzerine basılmasıyla yaşatılıyor. “Arnavut Che Guevara” olarak da nitelendirilen Jashari’nin fotoğrafına genellikle “Bac, u kry” (Amca, başardık) yazısı eşlik ediyor.
Başta Kosova olmak üzere Arnavutluk ve yoğun bir Arnavut nüfusun yaşadığı Kuzey Makedonya’da da sokaklara ve caddelere Adem Jashari’nin adı veriliyor, heykelleri dikiliyor.
Kosova’nın Mitrovica kentindeki stadyum ile başkent Priştine’deki havalimanı da Adem Jashari adını taşıyor.
Türkiye’de de Adem Jashari adını taşıyan parklar bulunuyor.
– Kosova Savaşı ve bağımsızlık ilanı
24 Mart 1999’da başlayan NATO’nun eski Yugoslavya’ya yönelik harekatıyla son bulan Kosova Savaşı’nda, 8 binden fazlası Arnavut, 10 binin üzerinde Kosovalı öldürüldü, 800 bine yakını Arnavut olmak üzere farklı etnik gruplardan 1 milyonunun üzerinde Kosovalı evlerini terk etti.
NATO, 10 Haziran’a kadar sürecek “Müttefik Güç Harekatı”nı 24 Mart 1999 saat 20.00’de başlattı. Türk Silahlı Kuvvetlerinin de 10 F-16 ile destek verdiği harekata Yunanistan hariç tüm NATO üyeleri katıldı.
Sırbistan’dan ayrılan Kosova, 17 Şubat 2008’de tek taraflı bağımsızlığını ilan etti.
AA
