24 Şubat’ta Rusya-Ukrayna savaşının başlaması, İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth, 96 yaşında vefat etmesi, Türkiye, Ukrayna, Rusya ve BM arasında yapılan tahıl sevkiyatı anlaşması, 2022 yılına damga vuran olaylardan oldu.
Kazakistan’ın batısında 2 Ocak’ta sıvılaştırılmış petrol gazına (LPG) yapılan zamlar ve ülkedeki sosyoekonomik durum kötüleştiği gerekçesiyle başlatılan gösteriler, ülkenin diğer kesimlerine yayıldı. Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, protestolardan sorumlu tuttuğu hükümetin istifasını kabul etti. Protestoların yayılması sonucu ülke genelinde 5-19 Ocak’ta olağanüstü hal ilan edildi.
Kazakistan, dış bağlantılı terör gruplarının saldırısıyla karşı karşıya kaldığını belirterek üyesi oldukları Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nden (KGAÖ) 1992 ve 2007 yıllarında imzalanan anlaşmaların 3. ve 4. maddeleri gereği destek istedi. Olaylarda 10 günde 225 kişi hayatını kaybetti. Protestoların ülke genelinde çatışmalara dönüştüğü olaylarda hayatını kaybedenler nedeniyle 10 Ocak’ta ulusal yas ilan edildi. Göstericilerin kamu binalarını işgal etmesi ve silah kullanması sonucu Astana yönetimi, güvenlik güçlerine operasyon talimatı verdi. Olaylar nedeniyle 10 bin civarında kişi gözaltına alındı.
Pasifik Okyanusu’nda yaklaşık 170 adadan oluşan Tonga’nın başkenti Nuku’alofa’nın kuzeyindeki Hunga Ha’apai Adası’nda bulunan yanardağ, 15 Ocak’ta aktif hale gelerek kül, buhar ve gaz püskürtmeye başladı. Patlamanın ardından Tonga, Yeni Zelanda, ABD, Kanada, Şili ve Japonya için “tsunami” uyarısı verildi, tsunami Tonga’daki hemen hemen tüm adaları vurdu. Yanardağdaki patlamaların 2021’deki faaliyetlerinden 7 kat daha şiddetli olduğu belirtildi.
Hindistan’ın Karnataka eyaletinde uzun süredir uygulanan başörtüsü yasağı 1 Ocak’ta devlete ait Udupi Kadın Yüksekokulu’ndaki Müslüman öğrencilerin derslere başörtüsüyle girmesiyle tartışılmaya başlandı. Karnataka’da diğer okullarda da Müslüman kız öğrencilerin başörtülü derslere girmesi üzerine Hindu öğrenciler tepki göstererek derslere safran rengi şalla girmeye başladı. Udupi’deki okul yöneticileri, hükümet yetkilileri ile öğrenci ve aileleri arasında 19 Ocak’ta yapılan toplantıda bir çözüme varılamadı, 5 kız öğrenci okul dışında protestolara başladı.
Eyalet hükümeti, 26 Ocak’ta uzman paneli kurdu. Panel görüşünü bildirene kadar başörtülü öğrencilerin üniforma kurallarına uyması ve okula başörtüsüz girmesi istendi. Öğrenciler, 31 Ocak’ta Karnataka Yüksek Mahkemesine başvurarak başörtüsünün Hindistan anayasasının sağladığı temel bir hak olduğunu savundu. Mahkeme, karar açıklanıncaya kadar başörtüsüyle okullara giremeyeceğini bildirdi. Mahkeme başkanı, ayrıca yetkililere eyalette başörtüsü yasağı gerginliği nedeniyle ara verilen eğitimlere devam edilmesi direktifini verdi. Yüksek mahkeme, okullarda başörtüsü yasağı konusunda iki yargıcın farklı görüş bildirmesi nedeniyle anlaşmazlığa düştü.
İsrailli siber güvenlik şirketi NSO Group tarafından geliştirilen Pegasus casus yazılımının, kullanıcıların haberi olmadan telefon konuşmalarının dinlenmesi, ses kaydı alınması, e-postaların takip edilmesi ve telefonlardan fotoğraf çekilmesi gibi casusluk faaliyetleri için dünyanın dört bir yanında kullanıldığı ortaya çıktı. Azerbaycan, El Salvador, Fransa, İngiltere, Polonya, Macaristan, Hindistan, Kazakistan, Ruanda, Fas, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Filistin ve Ürdün’de çok sayıda kişinin Pegasus casus yazılımıyla izlendiği ifade edildi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 24 Şubat’ta “Ukrayna’nın doğusundaki Donbas’a özel askeri operasyon” başlattıklarını duyurdu. Böylece Rusya-Ukrayna savaşı başladı. Ukrayna’da sıkıyönetim ve genel seferberlik ilan edildi.
Rusya’nın Ukrayna’ya askeri müdahalesine tepki gösteren çok sayıda ülke, Rusya’ya yaptırım kararlarını sıraladı, kendi vatandaşlarını ülkeden tahliye etti ve Rus diplomatları topraklarından sınır dışı etti. Başta Putin olmak üzere Rus siyasetçiler ve iş insanları, AB ile bazı ülkelerin yaptırımlarının hedefi oldu. Moskova yönetimi de mütekabiliyet gereği, bu ülkelere yaptırım kararı aldı veya diplomatlarını ülkeden sınır dışı etti. Olağanüstü zirvede bir araya gelen NATO liderleri, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik “tam teşekküllü işgalini” kınadı. Rusya Federasyonu, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinde (BMGK) 26 Şubat’ta yapılan oylamada, Ukrayna’daki saldırılarını kınayan karar tasarısını veto etti.
Fransa’da düzenlenen cumhurbaşkanlığı seçiminde 12 adaydan hiçbiri ilk turda gerekli yüzde 50 salt çoğunluğu elde edemezken, ilk turdan birinci çıkan Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve ikinci olan aşırı sağcı Marine Le Pen 24 Nisan’da düzenlenen ikinci turda yarıştı. Macron oyların yüzde 58,54’ünü alarak yeniden cumhurbaşkanı oldu.
Dünya genelinde Kovid-19 vakalarının sayısı bu dönemde 500 milyonu aşarken, İslam dünyası ramazan ayına coşkuyla girdi. Kovid-19 salgınına karşı alınan önlemler nedeniyle cemaatle namaz kılamayan Müslümanlar, iki yıl aradan sonra camilerde ilk teravihi kıldı.
Filistinlilere karşı baskıyı artıran İsrail polisinin işgal altındaki Doğu Kudüs’te bulunan Mescid-i Aksa’ya düzenlediği baskında 180’den fazla kişi yaralandı. Filistin, Ürdün, Mısır ve Cezayir’in de aralarında olduğu ülkelerin kınadığı baskın, birçok ülkede Müslümanlar tarafından protesto edildi. BM’den yapılan açıklamada İsrail ordusunun, Batı Şeria’da nisanda 19 Filistinli sivili öldürdüğü ifade edildi.
Tarihinin en ağır ekonomik kriziyle mücadele eden Sri Lanka, ilk kez vadesi gelen borcunu ödeyemeyerek temerrüde düştü. Ülkede hükümet karşıtı protestolar bu dönemde şiddetini artırırken Savunma Bakanlığı, orduya, gösteriler sırasında kamu malına veya başkalarına zarar veren herkese ateş açma talimatı verdi.
Türkiye, İsveç ve Finlandiya arasında, İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyelik süreçleri hakkında üç ülkenin liderlerinin huzurunda üçlü memorandum imzalandı.
Afganistan’ın doğusundaki Paktika vilayetinde meydana gelen depremde 1150 kişi hayatını kaybetti, en az 1600 kişinin yaralandı. Depremde 3 bine yakın evin yıkıldığı veya ağır hasar gördüğü belirtildi.
İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth, İskoçya’daki Balmoral Kalesi’nde 96 yaşında vefat etti. Kraliçe’nin ölümü nedeniyle sevenleri yasa boğulurken, bazı ülkelerde de yas ilan edildi. Kraliçe Elizabeth’in tabutunu, cenaze merasimine kadar tutulduğu Westminster Hall’de yaklaşık 250 bin kişi ziyaret etti.
2. Elizabeth’in resmi cenaze töreni, 19 Eylül’de dünyadan çok sayıda üst düzey devlet yetkilisinin katılımıyla tarihi Westminster Abbey Kilisesi’nde yapıldı. “Yaşlılık nedeniyle” öldüğü belirtilen Kraliçe’nin naaşı, Windsor Kalesi’ndeki St. George Şapeli’ne nakledilip aile üyelerinin katıldığı özel bir törenle defnedildi. Kraliçe’nin ölümünün ardından 73 yaşındaki oğlu Charles tahta geçerek İngiltere Kralı oldu.
Japonya’da Üst Meclis için seçim rüzgarları eserken, ülkede en uzun süre başbakanlık yapan Şinzo Abe, 8 Temmuz’da Nara kentinde Liberal Demokrat Parti adayının seçim kampanyasına destek için açık hava etkinliğinde yaptığı konuşma sırasında uğradığı suikastta göğsünden vuruldu. Ağır yaralı olarak kaldırıldığı hastanede hayatını kaybeden Abe için 27 Eylül’de aralarında Mevlüt Çavuşoğlu’nun da olduğu yaklaşık 700 yabancı delegasyonunun katılımıyla resmi cenaze töreni düzenlendi.
İran’ın başkenti Tahran’da “ahlak polisi” olarak bilinen İrşad devriyeleri tarafından “başörtüsü kurallarına uymadığı gerekçesiyle” gözaltına alındıktan sonra fenalaşarak hastaneye kaldırılan 22 yaşındaki Mahsa Emini’nin 16 Eylül’de yaşamını yitirmesi, yalnızca ülkede değil dünyanın birçok kentinde de protestolara yol açtı. İran’da ateşi dinmeyen ve aylarca süren gösterilerde, yüzlerce kişi hayatını kaybetti, yaralandı veya gözaltına alındı.
Dünyanın ilk evcilleştirilen tahıllarından olan buğdayın üretim ve arzında başta iklim değişikliğinden kaynaklı sorunlar yaşanırken, bunlara Avrupa’nın “ekmek sepeti” olarak adlandırılan Ukrayna’da çıkan savaş da eklendi. Savaşın buğday krizini derinleştirdiği dönemde Türkiye, Ukrayna, Rusya ve Birleşmiş Milletler (BM) arasında 22 Temmuz’da yapılan tahıl sevkiyatı anlaşması sayesinde ilk geminin 1 Ağustos’ta Odessa Limanı’ndan ayrılması birçok ülke ve uluslararası örgüt tarafından memnuniyetle karşılandı.
ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi ve beraberindeki Kongre heyetinin Tayvan ziyareti, Çin’in tepkisini çekti. Tayvan’ı topraklarının parçası olarak gören Çin, “(Pelosi’nin Tayvan ziyareti) Bu davranış, ateşle oynamak gibi son derece tehlikeli. Ateşle oynayan kendini yakar.” açıklaması yaptı. Çin, ziyaretin ardından Ada çevresinde gerçek silah ve mühimmatın kullanıldığı askeri tatbikatlar düzenledi.
ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı (CENTCOM), Ebu İbrahim El-Haşimi El-Kureyşi’nin ölümünden sonra DEAŞ’ın başına geçen Ebu el-Hassan el-Haşimi el-Kureyşi’nin de öldürüldüğünü açıkladı.
Güney Kore’nin başkenti Seul’de düzenlenen Cadılar Bayramı etkinliklerinde meydana gelen izdihamda 156 kişi öldü. İzdiham, Seul’ün eğlence merkezlerinden Itaewon bölgesinde yaşandı. Dar bir sokakta üst üste yığılan ve yol kenarında sağlık görevlileri tarafından kalp masajı yapılarak hayata döndürülmeye çalışılan insanların görüntüleri, dünya gündemine oturdu. Hayatını kaybedenlerin bir kısmına ani kalp durması teşhisi konuldu.
Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA), dünya nüfusunun 15 Kasım itibarıyla 8 milyar kişiye ulaştığını bildirdi. UNFPA’nın yayımladığı rapora göre, dünyanın 2030’da 8,5 milyar, 2050’de 9,7 milyar, 2100’de 10,4 milyar nüfusa ulaşacağı tahmin ediliyor.
İngiltere’nin Bristol, Cambridge ve Londra şehirlerinden bilim insanlarının laboratuvar ortamında ürettiği kan, klinik çalışma kapsamında ilk kez bir insana nakledildi. Nakil, ciğerlerden vücuda oksijen taşıyan kırmızı kan hücreleri üzerinde yapılan çalışma sayesinde gerçekleşti.
