Saraybosna’daki “Markale” pazar yerine düzenlediği saldırıya tanık olan foto muhabiri Rikard Larma, kendisi için “büyük bir gazetecilik başarısı” olarak gördüğü fotoğraflarının sivillere karşı işlenen savaş suçlarının kanıtlarından olduğunu belirtti.
Bosna Hersek’te 1992-1995 yıllarındaki savaşta Sırp Cumhuriyeti ordusunun başkent Saraybosna’daki “Markale” pazar yerine düzenlediği saldırıya tanık olan foto muhabiri Rikard Larma, kendisi için “büyük bir gazetecilik başarısı” olarak gördüğü fotoğraflarının Saraybosna’da sivillere karşı işlenen savaş suçlarının kanıtlarından olduğunu belirtti.
Bosna Hersek’te 1992-1995’teki savaş yıllarında Associated Press (AP) foto muhabiri olarak çalışan Rikard Larma, katliam günü yaşadıklarını ve tanık olduklarını AA muhabirine anlattı.
Saraybosna’da 5 Şubat 1994’te “Markale” pazar yerine Sırpların attığı havan topunun sesini duyduğunda 500 metre uzaklıkta olduğunu ifade eden Larma, sesin nereden geldiğini anlayamadığını söyledi.
Önünden geçen ambulansları ve araçları takip ederek hastaneye ulaştığını aktaran Larma, o gün yaşadıklarını şöyle anlattı:
“O kara günü hatırlıyorum, söylemesi uygunsuz olabilir ama o gün güneşli ve güzeldi. Patlamanın nerede olduğunu anlayamadım. Fotoğraf kaçırma riski almak istemediğim için araçları takip ederek hastaneye gittim. Hastanede önemli fotoğraflar çektim. O fotoğraflardan birini (ABD’nin yüksek tirajlı haftalık haber dergilerinden) Newsweek kapak yaptı. Çektiğim fotoğraflarda katliamda yaralanan yakınlarının hayatta kalıp kalmayacağını merak eden Saraybosnalılar vardı. Hastanede bir sağlık teknisyeni benden kan torbası taşımamı istedi ve ona da yardım ettim.”
Rikard Larma, kendisi için “büyük bir gazetecilik başarısı” olarak gördüğü fotoğraflarının, Sırpların Saraybosna’da sivillere karşı işlediği savaş suçlarının kanıtlarından olduğunu belirtti.
– Savaş koşulları gazeteciler üzerinde izler ve travmalar bırakıyor
Larma, patlamadan iki saat sonra Markale’de olay yerine ulaştığını ve orada gördüğü şeyleri tarif etmenin zor olduğunu dile getirdi.
Patlamadan saatler sonra yerde cansız bedenler bulunduğunu aktaran Larma, “Orada Amerikan üniforması giymiş bir subayla karşılaştım, şaşkın bir şekilde yaralıların ve ölülerin olduğu sokakta yürüyordu. Orada fotoğraflar çektim.” dedi.
Yaşananların, savaş koşullarında çalışan gazeteciler üzerinde izler ve travmalar bıraktığını ifade eden Larma, şöyle konuştu:
“Kuşatma sırasında bacağıma isabet eden şarapnel parçası 19 yıl sonra çıkarıldı. Kızım Lily’yi daha sonra Markale’ye götürdüm ve orada neler yaşandığını anlattım, o zaman 24 yaşındaydı. Ona her şeyi anlatmak istedim ve başladım, ‘Biliyor musun, Lily, burada’ ve tıkandım, söyleyemedim. Gözlerim doldu. Şimdi, orada ne gördüğümü söyleyemeyecek durumdayım. Bu, öyle ağır bir dehşet.”
Rikard Larma, katliamdan bir gün sonra Bosna Hersek’in ilk Cumhurbaşkanı Aliya İzetbegoviç’in hastanede yaralıları ziyaret ettiği anları da fotoğrafladığını aktardı.
Hayatında çok şey yaşadığını ve elinden geldiğince yaşananların unutulmaması için çabaladığını vurgulayan Larma, “Son 1,5 yılda İsrail ve Filistin’den Ukrayna’ya kadar yaşanan dehşetler öyle boyutlara ulaştı ki, ‘Keşke hayatta olmasaydım, keşke daha önce ölmüş olsaydım da bunları görmek zorunda kalmasaydım’ diye düşündüm ama hayattayım ve yaşadığım sürece canlı bir tanığım.” ifadelerini kullandı.
– Saraybosna’da 11 bin 541 sivil hayatını kaybetti
Savaşta başkent Saraybosna’yı kuşatma altında tutan Sırp birliklerince Markale’deki pazar yerine ilk olarak 5 Şubat 1994’te havan topu saldırısı düzenlendi. Bu saldırıda 68 kişi hayatını kaybetti, 144 kişi yaralandı. 28 Ağustos 1995’te yapılan saldırıda ise 43 sivil öldü, 84 kişi yaralandı.
Hollanda’nn Lahey kentindeki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY), pazar yerine yapılan saldırıların Sırp birliklerince gerçekleştirildiğini kanıtlarla ortaya koyarken katliamın sorumlularından Bosnalı Sırp komutan Dragomir Milosevic, 29 yıl hapse mahkum edildi.
Saraybosna’nın kuşatılması ve kuşatma boyunca işlenen insanlığa karşı suçlar nedeniyle Lahey’de yargılanan eski Sırp komutanlardan Stanislav Galic de müebbet hapis cezasına çarptırıldı.
Ülkedeki savaşta, Saraybosna’da 2 bine yakını çocuk 11 bin 541 sivil hayatını kaybetti.
AA
