Bosna Hersek’in başkenti Saraybosna’da, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığınca (YTB), 19 ülkede temelden Türk eseri olup sonradan kiliseye dönüştürülen eserlerin anlatıldığı “Kiliseye Çevrilen Türk Eserleri” adlı kitap tanıtıldı.
Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi’nde düzenlenen programa, YTB Başkanı Abdullah Eren’in yanı sıra eserin sahibi yüksek mimar Mehmet Emin Yılmaz ile Türk kurum ve kuruluşlarının temsilcileri katıldı.
Eren, programla ilgili gazetecilere yaptığı açıklamada, YTB olarak Bosna Hersek’e ayrı bir önem verdiklerini, özellikle eğitim ve kültür anlamında çalışmalar yaptıklarını söyledi.
Abdullah Eren, 1000’den fazla Bosna Hersekli öğrenciye Türkiye’de burslu olarak eğitim aldırdıklarını belirterek, “Bu sene 40 öğrenciye burs tanıdık. Eğitimde sadece burslu öğrenciler değil, Türkoloji öğrencilerini eğitim modülleri çerçevesinde Türkiye’ye getiriyoruz.” dedi.
Teknik alanlarda işbirliğini geliştirmeye ihtiyaç duyduklarını aktaran Eren, yazılım ve bilgisayar mühendisliği alanlarında Bosna Hersek’in ciddi bir potansiyeli olduğunu, bunu Türkiye’deki potansiyelle bir araya getirme düşüncesi taşıdıklarını ifade etti.
Tanıtımını yaptıkları eserde 19 ülkede Osmanlı Devleti döneminde inşa edilmiş ve kiliseye çevrilmiş eserleri ortaya çıkardıklarını dile getiren Eren, şöyle konuştu:
“19 ülkede 451 eser tespit edildi, bu çalışmayı Mehmet Emin Yılmaz bir mimar ve tarihçi olarak yürüttü. Hocamızın çalışmasından haberimiz oldu, biz de kendisine, ‘gelin, ülke sayısını ve kapsamını genişletelim’ dedik. Bu bizim için çok önemli çünkü özellikle Osmanlı’nın elinden çıktıktan sonra cami hüviyetini kaybettirip kilise olarak kullanılan eserlerin neler olduğunu bilmemiz lazım. Bize zaman zaman cami yapılan kiliselerle alakalı eleştiriler gelebiliyor. Fakat tersinden baktığınızda inanılmaz bir tenakuz var. Cami olarak inşa edilip de kiliseye çevrilen eser sayısı diğerinden katbekat fazla, kıyas kabul etmez. Biz bunu bir hoşgörü iklimi içerisinde yürütme taraftarıyız ama ortaya rakamlar konacaksa ve böyle bir anlayış da bu savunulacaksa biz de diyoruz ki ‘bakın 19 ülkede 451 eser, bunlar cami, medrese, bunlar bir İslam eseri olarak inşa edilmiş, han olabilir, hamam olabilir, siz bunları sonradan başka amaçlarla kullanmaya başlamışsınız.”
İncelenen 451 eserden 345’i cami
Eserin yazarı Yılmaz ise 12 yıllık bir çalışma yaptığını, Türkler tarafından yapılan ve kiliseye çevrilen mimari eserleri tespit ettiğini söyledi.
Yılmaz, eserinin 3 ciltten oluştuğunu dile getirerek, şunları ifade etti:
“İncelenen 451 eserden 345 tanesinin cami geri kalanlar ise türbeler, tekkeler ve diğer binalar. Balkanlar’daki belli başlı Osmanlı şehirlerinde yapılmış selatin camiler yani padişahların yaptırdığı camiler var. Drama’da Osmanlı Padişahı Yıldırım Bayezid’in yaptırdığı Eski Cami olarak bilinen yapı 14. yüzyılda yapılmış, Balkanlar’ın en eski selatin camisi, 1924 yılındaki nüfus mübadelesinden sonra Yunanistan’ın mülkiyetine geçiyor ve kiliseye çevriliyor. Benzer şekilde Sofya’da Mimar Sinan’ın eseri Kara Cami var, o da 1900’lü yılların başında kiliseye çevrilmiş ve hala kilise olarak kullanılıyor.”
Yılmaz, incelenen eserlerin büyük kısmının Balkanlar’da bulunduğunu aktardı.
Programda eserin tanıtımı yapılırken, kitabın yazarı Yılmaz, Balkanlar’daki camiler hakkında sunum yaptı.
AA
