Bosna Hersek’in farklı bölgelerinde rastlanan anıtsal Orta Çağ mezar taşlarının (stecak) hikayesi belgesel haline getirildi.
Yönetmenliğini Dragan Stanimirovic’in üstlendiği “Yeni Stecak Yazarı” adlı belgesel, Al Jazeera Balkanlar tarafından Bosna Hersek’te bu yıl dördüncüsü düzenlenen Uluslararası Belgesel Film Festivali’nde (AJB DOC) izleyiciyle buluştu.
Yaklaşık beş asır önce tarihe karışan stecak geleneğini yeniden canlandıran Boşnak heykeltıraş Adis Fejzic’in yaptığı modern anıtsal mezar taşları üzerinden stecakların önemine değinilen belgeselde, Bosna Savaşı (1992-1995) sırasında Danimarka’ya yerleşen Bosnalıların isteğiyle hazırlanan bir anıtsal mezar taşının yapım aşamaları takip ediliyor.
AA muhabirine açıklamada bulunan Stanimirovic, belgeselin tamamen tesadüf eseri ortaya çıktığını belirterek “Her şey, Fejzic’in yaptığı modern anıtsal mezar taşlarından birinin Avustralya parlamentosu önüne yerleştirildiğini gördüğümde başladı.” dedi.
“Stecak, geçmişin ve geleceğin taşıdır”
Fejzic ile irtibat kurmaya çalıştıysa da Boşnak heykeltıraşın sosyal medya kullanmaması nedeniyle başarısız olduğunu anlatan Stanimirovic, “Beş yıl sonra Fejzic’in Saraybosna’da yeni bir mezar taşı yapmaya başladığını duydum. Bu seferki Danimarka ile Bosna Hersek’in diplomatik ilişkilerinin 25. yılı dolayısıyla ülkedeki Bosnalıların siparişi üzerine hazırlanıyordu.” diye konuştu.
Heykeltıraş ile nihayet irtibat kurup belgeseli çekmeye başladıklarını kaydeden Stanimirovic, Fejzic’in sağlık sorunları nedeniyle çekimlerin az daha yarım kalacağını söyledi.
Stanimirovic, “Doktorlar Adis’e en az altı ay boyunca istirahat etmesi gerektiğini söylemişlerdi. Yapmaya başladığı stecakı 25 Kasım’a yetiştiremeyecekti. Neyse ki üniversite öğrencileri ve heykeltıraşların yardımıyla bitirmeyi başardı.” ifadelerini kullandı.
Fejzic’in, stecakları sıradan mezar taşları olarak değil de Bosna Hersek’in eşsiz kültür anıtları olarak gördüğünü aktaran Stanimirovic, “Kendisi, tıpkı arkeologlar ve diğer uzmanlar gibi günümüze ulaşan 100 bin stecaktan her birinin diğerlerinden farklı olduğu görüşünü savunuyor.” dedi.
Devletin stecakların korunması için somut adımlar atmadığına dikkati çeken Stanimirovic, söz konusu mezar taşlarına, bulundukları bölgedeki yerli halk ve gönüllülerin sahip çıktığını kaydetti.
Belgesel çekiminin ardından stecaklar hakkındaki düşüncelerinin değiştiğine işaret eden Stanimirovic, “Stecak, geçmişin ve geleceğin taşıdır. Geçmişin sembolü olduğu kadar kültürlerin birbirleriyle olan karşılaşmalarının da sembolü olduğunu düşünüyorum.” şeklinde konuştu.
“Stecakların üzerinde bulunan semboller tarihimiz hakkında derin hikayeler taşıyor”
Filmin yapımcısı Almir Berkovac da belgesellerin kendi kendini anlatan filmler olduklarını vurgulayarak “Belgesel canlıdır, çekmeye başladığınız andan itibaren neyle karşılaşacağınızı bilemezsiniz. Belgesel filmi özel kılan da budur belki.” değerlendirmesinde bulundu.
Başta çekimlerin bir-iki gün süreceğini tahmin ettiklerini anlatan Berkovac, “Sonunda Bosna Hersek’in dört bir yanını, hatta Danimarka ile Avustralya’yı bile ziyaret ettik.” diye konuştu.
İnsanların stecaklar hakkında bilgi sahibi olduklarını düşündüklerini fakat incelemeye başladıklarında ne kadar karmaşık bir konu olduğunu anladıklarını söyleyen Berkovac, filmin hem eğitici hem de görsel anlamda ilgi çekici olması için uğraştıklarını ifade etti.
Berkovac, “Filmi çekmekteki amaçlarımızdan biri de birbirinden farklı olan bu ilginç mezar taşları üzerindeki hikayeleri aktarmaktı. Stecakların üzerinde bulunan semboller tarihimiz hakkında derin hikayeler taşıyor.” dedi.
Anadolu Ajansının (AA) Global İletişim Ortağı olduğu AJB DOC festivalinde, dünyanın farklı kesimlerinden ve bölge ülkelerinden 11’i yarışma kategorisinde olmak üzere 23 belgesel, sinemaseverlerin beğenisine sunulacak.
Bu yıl “Challenge” (Zorluk) sloganıyla düzenlenen festival kapsamında, AJB DOC’un yarışma kısmında, “AJB Ana Ödülü”, “AJB Program Ödülü” ve “İzleyici Ödülü” olmak üzere 3 ödül verilecek.
AA
