Batı Avrupa ülkelerinin sunduğu iyi yaşam standartları, Balkanlar’da yaşayan nitelikli nüfusun bu ülkelere göç etmesine neden olurken, toplu göçlerin yakın gelecekte bölgede ciddi bir iş gücü sorununa yol açacağından endişe ediliyor.
Avrupa Birliği (AB) üyeliği hedefinde ilerleyen Sırbistan, Bosna Hersek, Karadağ, Kosova, Makedonya ve Arnavutluk’un yanı sıra 2007’den beri AB ailesinin içindeki Romanya ve Bulgaristan ile 2013’te AB’ye üye olan Hırvatistan da nitelikli iş gücünü daha cazip gördükleri Batı Avrupa’ya kaptırıyor.
Almanya’nın gündeminde olan yeni göç yasası da ekonomileri daha az gelişmiş Balkan ülkelerindeki göçü tetikleyen önemli unsurlardan bir olarak gösterilirken, doğum sayısının ölümlerden daha az olması da nüfusun azalmasındaki önemli bir etken olarak görülüyor.
Bosna Hersek’ten son 5 yılda 172 bin kişi göç etti
Nitelikli iş gücü kaybının en çok hissedildiği bölge ülkelerinden biri Bosna Hersek oldu. AB ülkelerine vizesiz seyahat etme hakkına da sahip ülkeden, son 5 yıl içinde 172 bin kişi başta Almanya olmak üzere Batı Avrupa ülkelerine göç etti. Birçok firmanın işçi bulmakta zorlandığı biliniyor.
Bosna Hersek’teki Sürdürebilir Geri Dönüş ve Entegrasyon Birliğinin hazırladığı 2013-2018 raporuna göre, bu dönemde ülkeden 172 bin kişi göç etti. Rapora göre; 2013’te 23 bin 828, 2014’te 27 bin 305, 2015’te 29 bin 832, 2016’da 34 bin 759, 2017’de 35 bin 377, 2018’de (30 Kasım’a kadar) 21 bin Bosna Hersek vatandaşı ülkeden ayrıldı.
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütünün (OECD) verilerine göre, 2005-2014’te Sırbistan’da her yıl ortalama 31 bin kişi göç etti. 2014’ten itibaren göç edenlerin rakamlarında artış gözlenirken, göç edenlerin kaçının geri döndüğüne dair net veri bulunmadığı ifade ediliyor.
Öte yandan, bir başka OECD araştırmasına göre, 2000’den beri Sırbistan’daki her 11 kişiden 1’i yurt dışına göç ederken, bu rakamın 650 bin civarında olduğu ifade ediliyor. Sırbistan’dan göç eden nüfusun büyük çoğunluğu da Almanya ve Avusturya’yı tercih ediyor.
Bölgenin nüfus bakımından en küçük ülkesi Karadağ’da nitelikli iş gücünün göç etmesinden olumsuz etkileniyor. Karadağ’daki “Euromost” isimli sivil toplum kuruluşunun verilerine göre, büyük çoğunluğu üniversite mezunu 7 bin civarında Karadağ vatandaşı son 3 yılda AB ülkelerine göç etti.
Makedonya’dan son 10 yılda yoğun göç
Makedonya Devlet İstatistik Kurumunun verilerine göre, 1994-2013’te ülkeden 11 bin 380 kişinin göç ettiği ifade edilirken, Dünya Bankası başta olmak üzere birçok uluslararası kuruluş bu sayının 450 bin ile 630 bin arasında olduğunu belirtiyor. Rakamlar arasındaki farkın çok olmasının en önemli nedenleri arasında yasa dışı göçler ve ülkede 2002’den beri nüfus sayımı yapılmaması gösteriliyor.
Makedonya Diaspora Bakanı Edmond Ademi, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Dünya Bankası verilerine göre, son 10 yılda Makedonya’dan 500 bin ila 600 bin kişinin göç ettiğini aktararak, “Tabii bunların tamamı sonsuza dek değil. Birçoğu geçici süreliğine. Çalışmalarını tamamladıktan sonra aşama aşama Makedonya’ya dönüyorlar.” dedi.
Göç eden vatandaşların kayıtlarını sildirmedikleri için devletin bunların göç ettiğini bilemediğini belirten Ademi, Dünya Bankasının ise bu verileri vatandaşların göç ettiği AB ülkelerinden aldığını söyledi.
Makedonya vatandaşlarının öncelikli olarak Almanya, İtalya ve İsviçre gibi Avrupa ülkelerine ve Kanada ile ABD’ye göç ettiği dile getiren Ademi, göç edenlerin inşaat sektöründen eğitime birçok alanda çalıştığını kaydetti.
Tüm Balkanların doktorların ve sağlık çalışanlarının göçü nedeniyle sorunlarla karşı karşıya kaldığını ifade eden Ademi, “Makedonya’da daha iyi çalışma şartlarının oluşturulması, AB ve NATO’ya üyelik, büyük yatırım imkanları ve daha kaliteli çalışma alanları oluşturulmasıyla bu sayının azalmasını sağlayacak şartlar oluşturacağımıza inanıyorum.” diye konuştu.
Arnavutluk’ta 1990’dan itibaren 1,6 milyon kişi göç etti
Arnavutluk kurumlarının verilerine göre ise 1990-2018’de yaklaşık 1,6 milyon vatandaşın göç ettiği ifade ediliyor. Bu sayının Arnavutluk nüfusunun yaklaşık yüzde 36’sına tekabül etmesi dikkati çekiyor.
Arnavutluk İstatistik Enstitüsü (INSTAT) verilerine göre, sadece 2011-2017’de ülkeden 317 bin kişi göç etti. Bunların önemli bir bölümünün Avrupa ülkelerine gittiği ifade ediliyor.
Kosova’da son yıllarda göç azaldı
Kosova İstatistik Ajansının (ASK) verilerine göre de 2017’de 11 bin 263 Kosova vatandaşı yasal ya da yasa dışı yollardan ülkeyi terk etti. Vatandaşların göç nedenleri arasında aile birleşimi, evlilik, istihdam, kalıcı göç ve eğitim gibi nedenler gösteriliyor.
Kosova Başbakanı Ramush Haradinaj, geçen ekim ayında yaptığı açıklamada, 2015’ten beri Kosovalı göçmenlerin sayısını yüzde 95 azaltmayı başardıklarını belirterek, “Bu sayı 2015’te 67 bin iken, 2018’de 2 bin 800’e düştü. Daha fazla çalışmalıyız. Vatandaşlarımız da geleceklerinin Kosova’da, Kosova’nın geleceğinin de AB’de olduğunu bilmeli.” demişti.
AB üyesi ülkeler de mağdur
Bölgenin AB üyesi ülkelerinden Hırvatistan da sürekli göç veren ülkelerden biri. AB üyeliğine kabul edildiği 2013’ten beri Hırvatistan’dan 300 bine yakın kişi göç etti.
2007’de AB üyesi olan Bulgaristan’da da nüfus azalıyor. Bulgaristan’da komünist rejimin düştüğü 1989’dan beri 2,5 milyon vatandaş Türkiye, AB ülkeleri ve ABD’ye göç etti. 2007’ye kadar ülkedeki Türklerin hedefi Türkiye’ye göç etmekken, AB üyesi olduktan sonra daha önce Türkiye’ye göç etmiş olanlar dahi AB ülkelerine yöneldi.
Halen AB’nin en yoksul ülkesi olarak tanımlanan Bulgaristan’dan çok sayıda genç eğitim amacıyla diğer AB ülkelerine gidiyor ve bir daha dönmüyor. Eğitimli nüfus da Bulgaristan’dan göç etmeyi tercih ediyor.
Serbest dolaşım hakkı nedeniyle 2007 sonrasında Bulgaristan’dan diğer AB ülkelerine göç edenlerin net sayısı bilinmese de tahminen bu sayısının 1,5 milyondan fazla olduğu ifade ediliyor.
Macaristan’da da nüfus hem doğumların ölümlerden az olması hem de göç nedeniyle azalıyor. Doğum oranlarındaki düşüş nedeniyle ülke nüfusu, 2013’te 38 bin, 2014’te 34 bin, 2015’te 40 bin, 2015’te 40 bin, 2016’da 33 bin, 2017’de ise 40 bin azaldı.
Göç edenlerle ilgili sağlıklı bir veri serbest dolaşım hakkı nedeniyle bulunamasa da bugün İngiltere’de 250 bin, Almanya’da 200 bin, Avusturya’da 80 bin olmak üzere Batı Avrupa ülkelerinde toplam 600 binden fazla Macar yaşadığı tahmin ediliyor.
Bu arada, Balkan ülkelerinden göç eden nüfusun çok azının dönmesi de dikkati çekiyor.
– BM’den göç raporu
BM tarafından geçen yıl hazırlanan rapora göre, ekonomik sorunlara bağlı göç nedeniyle bölge ülkeleri nüfusunda 2050’ye kadar çok büyük bir düşüş yaşanması bekleniyor.
Bölge ülkelerinin 2017’ye ait nüfusları ile 2050’ye dair beklentilerin paylaşıldığı raporda, Arnavutluk nüfusunun yüzde 9,1, Bosna Hersek’in yüzde 12,8, Makedonya’nın yüzde 7,3, Karadağ’ın yüzde 6,5, Sırbistan’ın yüzde 15,3, Bulgaristan’ın yüzde 23, 4, Hırvatistan’ın yüzde 17,4, Macaristan’ın yüzde 14,8 ve Romanya’nın ise yüzde 16,7 azalması bekleniyor.
Ülkelerdeki doğum-ölüm farklılıklarının da yer aldığı raporda, tüm bölge ülkelerinde doğumların ölümlerden daha az olduğu da gözlendi.
AA
