Kuzey Makedonya Anayasa Mahkemesi eski Başkanı Salih Murat, Kuzey Makedonya Adalet Bakanlığının Nüfus Hizmetleri kanunu doğrultusunda getirilen Nüfus Sicil defterlerinin düzenleme yönetmeliğiyle ilgili yaşanan tartışmaları değerlendirdi.
TİMEBALKAN
Anayasa Mahkemesi eski başkanı Salih Murat’ın konuyla ilgili kaleme aldığı detaylı analizi ilginize sunuyoruz:
“Son zamanlarda Kuzey Makedonya Adalet Bakanlığının Nüfus Hizmetleri kanunun doğrultusunda getirilen Nüfus Sicil defterlerinin düzenleme yönetmeliğiyleilgili büyük bir tartışma yaşanmaktadır.
Hatırlanacağı üzere 1973 yılında getirilen Nüfus Hizmetleri Kanunun 4. maddesine dayanarak doğum kayıt sicili defterinde diğer veriler arasında yeni doğan çocuğun milli mensubiyet, halkların veya etnik grubu mensubiyeti, (национална припадност, народност односно етничка група,) yazılmasını öngörmekteydi. (SMC Resmî gazetesi no.15/73)
1995 yılında getirilen yeni Nüfus Hizmetleri Kanununun 4. maddesinin 2. fıkrasında zorunlu olarak diğerleri arasında yeni doğan çocuğun doğum kayıt sicil defterinde milli mensubiyeti yazılması öngörülmektedir. (MC Resmî Gazetesi no.8/95) Bu kanuna binaen 1998 yeni Nüfus Hizmetleri defterlerinin düzenleme yönetmeliği / açıklaması getirilmiştir (KMC Resmî gazete No. 19/1998) 2010 yılında yeni Nüfus Hizmetleri defterlerinin düzenlemesiyle ilgili yönetmelik getirilmiştir. (MC resmî gazetesi 110/2010) bugüne kadar bu yönetmelikte (Resmî gazete No. 40/15, 203/16/ 86/19) değişiklikler yapılmıştır.
1995 yılında getirilen Nüfus Hizmetleri kanununda günümüze kadar çok defa değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişiklikler resmî gazetede (MC Remi gazetesi 38/2002, 60/2007, 98/2008, 67/2009,13/13, 43/14, 148/15, 27/16, 64/18, 14/20 ve 125/2023) yayınlanmıştır.
Sunulan resmî gazete delillerine dayanarak, 1973 yılından başlayarak 2023 yılına kadar Nüfus Hizmetleri Kanunun birkaç defa yeni getirilen sicil kanunlarıyla değiştirilmiştir. Getirilen yeni kanunlar değiştirgeler ve eklemeler yapılmıştır.
Yine 1973-2023 yılına kadar çok sayıda Nüfus Hizmetleri defterlerinin düzenlenme rehberi birkaç defa eskise de yenisiyle değiştirilmiş. Çoğu defa yürürlükte olan rehberlere değiştirgeler ve eklemler yapılmıştır.
– Yasalarımıza göre 3 farklı sicil defteri tutulmaktadır
Yasalarımıza göre Nüfus Hizmetleri kanunlarımıza dayanarak üç farklı sicil defteri tutulmakta. Birincisi Doğum Kayıt Sicil Defteri, Evlilik Kayıt Sicil Defteri ve Ölüm Kayıt Sicil Defteri. Bu sicil defterlerine dayanarak vatandaşlara Nüfus İdareleri tarafından: Doğum Kayıt Örneği, Evlilik Kayıt Örneği ve Ölüm Kayıt Örneği verilmektedir.
1973-2023 yılına kadar tüm yasalarda ve değiştirgelerde Nüfus Kayıt Sicil Defterinde Milli mensubiyet bölümü yer almakta. Nüfus memurlarının yeni Doğum Kayıt Sicil Defteri milli mensubiyeti, halkların ve etnik gruba ait mensubiyetini yazma zorunluluğu vardır.
1973-2016 yılına kadar Evlilik ve Ölüm Kayıt Sicil Defterinde milli mensubiyet bölümü ve yazma zorunluluğu yoktur. 2016 yılında Nüfus Hizmetleri Kanununa getirilen değiştirgeler ile ve yeni eklemelerle her üç Sicil Kayıt Defterinde kişinin (doğan, evlenen ve ölen) milli mensubiyeti bölümü mevcut ve nüfus memurları bu bölümde milli mensubiyeti yazma zorunlukları vardı.
Maalesef yıllarca (1973 yılından – 2023 yılına kadar) Nüfus Hizmetleri Kanununda kişinin milli mensubiyeti yazılması zorunluluğu olmasına rağmen verilen Doğum, Evlilik ve Ölüm kayıt örneklerinde ayrılan bölüm görülmemektedir. Kanunda olmasına rağmen kanun zorunluluğuyla getirilen yönetmeliklerde / açıklamalarda verilecek Doğum, Evlilik ve Ölüm doğum kayıt örneklerinde yazılmamıştır.
– Yeni yönetmelikle kayıt örneklerinde zorunlu olarak milli mensubiyet yazılacak
Adalet Bakanlığınca getirilen yeni değiştirgelerle bu kanunda yer alan hüküm, hem doğum, evlilik ve ölüm kayıt defterlerinde hem vatandaşlara verilecek Doğum, Evlilik ve Ölüm kayıt örneklerinde zorunlu olarak milli mensubiyeti yazılacaktır.
Adalet Bakanlığının geçenlerde getirdiği yeni Nüfus Hizmetleri Kayıt Defterleri yönetmeliğine karşı Anayasa Mahkemesine, anayasaya karşı oluşundan dolayı iptal davası açılmıştır.
– Adalet Bakanlığı doğru bir hukuk süreci ve sonucu izlemiştir
Kanaatimce Adalet Bakanlığı doğru bir hukuk süreci ve sonucunu izlemiştir. 1973 yılından bugüne kadar Kanunda var olan hakkı, yetkisinde olan Nüfus Sicil Kayıt Defterleri yönetmeliğini, kanuna uygun olarak düzenlemesi görevlerinden ve yetkilerinden sayılmaktadır.
Anayasa Mahkemesi’nin kanaatimce bu başvuruyu Nüfus Sicil Kayıt Defterleri yönetmeliğinde yapılan değişikliklerin, Nüfus Sicil Kanununa ve Anayasamıza uygunluğundan dolayı reddetmesi gerekmektedir.
Bu kanun doğrultusunda, Nüfus Sicil Kayıt Defterlerine yönelik değişiklikler 01.01.2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.
– Türklere yapılan haksızlığın giderilmesi için çok büyük bir fırsat doğacak
2024 yılından sonra verilecek tüm Doğum, Evlilik ve Ölüm kayıt örneklerinde vatandaşın milli mensubiyetlerinin yer alması zorunluluğu olacaktır.
Bundan hareketle 2002 yılından bugüne kadar sayımlarda ve hakça ve orantılı temsilin uygulamasında Türklere yapılan haksızlığın giderilmesi için çok büyük bir fırsat doğacaktır.
Tüm kurum ve kuruluşlarımız, yayın basınımız ve sosyal medya aracılığıyla bu değişimin Türklere kazanımların anlatmamız gerekir. Vatandaşlarımız Nüfus idare birimlerinde 2024 yılından başlayarak bu bölümün düzeltilmesini veya milli mensubiyetinin ilave edilmesi haklarına sahiptirler.”
