Kuzey Makedonya Anayasa Mahkemesi (AYM) Eski Başkanı Salih Murat, ülke kamuoyunda ciddi tepkilere neden olan Ceza Kanunu değişikliğini değerlendirdi.
AYM eski Başkanı Salih Murat dün Meclis’ten geçen ve ülke kamuoyunda ciddi tepkilere neden olan Ceza Kanunu değişikliğini TİMEBALKAN’a değerlendirdi.
Kuzey Makedonya Ceza kanununda yapılan değişiklerle hukukun üstünlüğü prensibine darbe vurulduğunun altını çizen Murat, ‘’Bir önceki gün Makedonya Meclisi tarafından Ceza Kanununda görevi kötüye kullanma ve suç örgütü kurma maddelerinin apar topar kısaltılmış süreçte (Avrupa bayrağı prosedür çerçevesinde) değişimleri gerçekleşti. Bu değişikliklerle birlikte Anayasamızda yer alan hukukun üstünlüğü presibi de zedelenmiştir.’’ ifadelerini kullandı.
Murat açıklamalarının devamında şunları söyledi:
‘’Hatırlanacağı üzere 1996 yılında getirilen Ceza Kanunun, Avrupa Birliğinin tavsiyeleri üzerine bugün kadar onca değişime gidilmiş, en kapsamlı değişim ise 2004 ve 2009 yılarında yapılmış, Ceza kanununda yapılan değişiklikle diğerleri arasında 353 ve 394 maddelerinde değişime gidilmiş, bu suçları işleyen bireylere veya grup halinde işlenen suçlara daha yüksek ve caydırıcı cezalarla cezalanmaları öngörülmekte.
Bu maddelerin iptalleri için benim hem üyeliğim hem başkanlığım dönemimde Anayasa mahkemesine anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle iptal davaları açılmıştır. Anayasa Mahkemesi tüm başvurularda bu maddelerin Anayasaya uygun olduklarını açık ve net bir gerekçeyle iptal davalarını reddi kararına bağlamıştır. Mahkemede bu konuda değişmeyen bir içtihat oluşmuştur.
Ceza kanununda suçların ceza oranlarının yüksek ve caydırıcı olmasının ana sebepleri işlenen suçun toplumda koruduğu değerin ağırlığı, bu suçların toplumda suç oranı, yaygınlığı ve diğer etkenleri göz önünde bulundurarak ceza politikalarında uygulanmasıdır.
Bu suçun örnekleri arasında resmi belgede sahtecilik, görevi kötüye kullanmak, hizmet kapsamında mal menfaati (rüşvet) elde etmek, memurun yapmakla yükümlü olduğu eylemleri yerine getirmemek, memurun yetki sınırları dışında hareket etmek ve buna benzer eylemler içermekte.
İstatistiklere bakıldığında Makedonya’da işlenilen ceza suçlarından en yaygın türü arasında resmi görevi kötüye kullanmak suç gelmektedir.
Devletin yetkili memurlar, seçilen, atanan ve sorumlu kişiler tarafından görevi kötüye kullanılan suçların toplumda koruduğu değerlerden ve suç işleme oranlarının aşırı yaygınlığından dolayı ancak yüksek ve caydırıcı cezalarla bu toplumsal vakaların azalmasına vesile olunabilir. Bu cezaların amacı suç işleyenlere bir daha bu ve buna benzer suçları işlememelerine ve toplumda üçüncü kişilere bu ve buna benzer suçların cezalarının yüksek olması hasbiyle suç işlemelerinde kaçınacakları beklentisi için cezalar yüksek ve caydırıcıdır tutulmaktadır.
Dün yapılan değişim suç oranlarının ve korunan değerleri hiçe sayarak cezalarda azalmaya gidilmesi ceza kanunuyla ve bunlarla verilmesi gereken mücadeleyle bağdaşmadığı görünmekte. Bundan sonra bu alanlarda suç işleme oranlarında düşüşün olacağı beklentisi olmayacak. Suçlarda artış olacak. Hukukun üstünlüğü, eşitlik ve cezaların orantılı ilkesi zedelenecek. Son zamanlarda devletimizde hukuka ve yargıya var olan azalan güvenç daha daha azalacağını kanaatini taşımaktayım.
Anayasa Mahkemesinin bu suçlarla ilgili sabitleşmiş tutumundan sonra, siyasilerin ve bazı çevrelerin desteğiyle bu değişime apar topar gidilmesi, dayatılmış ve manidar bir zamanlamada, yeterince argümanların olmaması, aleni tartışmanın olmaması, bilim insanlarına başvurulmayıp hızlı bir süreçle meclise getirilmesi ve dayatılması siyası hesaplaşmalar için kullanılacağı açık olduğu ve değişik siyası ve toplumsal olaylarda tevziler verme girişimine yol açacağı şüphesi uyandıracağı kanaatini taşımaktayım.’’
