Fransa’nın ev sahipliğinde düzenlenen 2024 Paris Olimpiyatları’nda, Rusya’ya uygulanan men cezasının İsrail’e uygulanmamasından, Fransız olimpiyat sporcularına yönelik başörtüsü yasağına kadar pek çok tartışmalı karar ve gelişme iz bıraktı.
Organizasyon kapsamında yaklaşık 16 milyon turistin ziyaret ettiği ülkede 26 Temmuz’da başlayan 2024 Paris Olimpiyatları’na, 206 delegasyondan 10 bin 500 sporcu katıldı.
2 haftadır devam eden olimpiyat heyecanı dün Stade de France’ta yapılan törenle son buldu.
Olimpiyatlar, sportif başarıların yanı sıra dine hakaret, insan hakları ihlalleri, barınma sorunu, İsrail protestoları ve Sen Nehri’nin kirliliği nedeniyle gündem oldu.
Dine hakaret içerdiği gerekçesiyle tartışma yaratan açılış töreni
Fransa’nın ev sahipliğindeki 2024 Paris Olimpiyatları’nın 26 Temmuz’da Sen Nehri’nde yapılan açılış töreni Hristiyanlığa hakaret içerdiği gerekçesiyle din otoriteleri ve uluslararası kamuoyu tarafından eleştirildi.
Stadyumun dışında gerçekleştirilmiş olması ile bir “ilk” olan olimpiyat açılış töreninde, “drag queen” (kadın kıyafeti giyip makyaj yapan erkek) performansı, Leonardo da Vinci’nin Hz. İsa’yı konu alan “Son Akşam Yemeği” tablosunun tasvir edildiği ve dini inanca saygısızlık yapıldığı gerekçesiyle tepki ile karşılandı.
Uluslararası kamuoyundan gelen tepkiler üzerine Olimpiyatın sanat yönetmenliğini yürüten Thomas Jolly yaptığı açıklamada, tartışmalı canlandırma sahnesinde, Hz. İsa’nın değil Yunan mitolojisindeki şarap tanrısı Dionisos’un konu edildiğini ve “bir pagan şenliğinin” gösterildiğini savundu.
Fransa Katolik Kilisesi, Orta Doğu Kiliseler Konseyi (MECC) dahil çok sayıda Hristiyan birliği ve Vatikan, törende Hristiyanlıkla alay edilmesinden üzüntü duyduklarını belirterek, açılışı sert dille eleştirdi.
Olimpiyatlar nedeniyle evsizler Paris dışına itildi
Fransa, Olimpiyatlara hazırlık sürecinde iken başkent Paris ve çevresinde evsizler ile aralarında çocukların da olduğu düzensiz göçmenleri kaldıkları yerlerden çıkardı.
Söz konusu evsizler, Strazburg ve Orleans gibi farklı kentlere otobüslerle götürülerek Paris merkezinden uzaklaştırıldı.
Düzensiz göçmenlere yardım eden derneklerin çatı kuruluşu “Madalyonun Diğer Yüzü” adlı topluluk, haziranda, Paris 2024 Olimpiyat Oyunları için, başkentin de içinde bulunduğu Ile-de-France bölgesinde, bir yıl öncesinden başlanarak, yerlerinden uzaklaştırılan evsizleri konu alan rapor yayınladı.
“Sosyal temizliğin 1 yılı” başlıklı rapora göre Nisan 2023’ten Mayıs 2024’e kadar olan dönemdeki tahliyelerden 12 bin 545 kişi etkilendi.
Ayrıca Ile-de-France’da bir yıl öncesinden başlanarak Olimpiyat Köyü’nün bulunduğu bölgede aralarında düzensiz göçmenlerin de olduğu 3 bin 434’ü çocuk toplam 12 bin 545 evsiz kaldıkları kamp gibi alanlardan tahliye edildi.
Olimpiyatlar öncesi dönemde Fransa’nın başkenti Paris sokakları, yerlerinden edilen ve başkentten uzaklaştırılan evsiz ve göçmenlerin barınma sorununa dikkati çekmek için yaptığı protestolara sahne oldu.
İnsan hakları kuruluşları ve göçmen dernekleri, güvenli ve kalıcı bir barınma imkanı sağlanmadan insanların başkent dışına itilmesine tepki gösterdi.
Fransız sporculara ev sahipliği yaptıkları Olimpiyatlarda başörtüsü yasağı
Olimpiyat Oyunları’nı düzenlemekten sorumlu organizasyon olan Uluslararası Olimpiyat Komitesinin (IOC) sporculara yönelik bu yönde bir kısıtlaması olmamasına rağmen Fransa, olimpiyatlarda yarışacak milli takım oyuncularına başörtüsü yasağı uyguladı.
Fransa Spor Bakanı Oudea-Castera, 24 Eylül 2023’te Paris Olimpiyat Oyunları’nda Fransız sporcuların başörtüsü takmasının yasaklandığını duyurdu ve sporda “katı bir laiklik” rejimi uygulanmasından yana olduklarını belirtti.
Yasak kararı spor camiasından ve insan hakları kuruluşlarından tepki alırken, Uluslararası Af Örgütü başta olmak üzere birçok kuruluş bir araya gelerek 24 Mayıs’ta, uygulanması kararlaştırılan yasağa karşı IOC’ye bir mektup gönderdi.
Mektupta, hem Paris Olimpiyat Oyunları’nda hem de tüm spor müsabakalarında başörtüsü takan Fransız sporculara yönelik tüm yasakların kaldırılması için IOC’den Fransa’daki spor otoritelerine kamuya açık bir çağrıda bulunması talep edildi ancak insan hakları kuruluşlarının bu girişimi sonuçsuz kaldı.
Bu nedenle yasal bir kısıtlama uygulanmayan yabancı Olimpiyat sporcuları müsabakalara başörtüsü ile katılabilirken, Fransız sporculara eşitlik ve laiklik ilkesi gerekçe gösterilerek bu hak tanınmadı.
Olimpiyatlarda 4×400 metre bayrak yarışı müsabakalarında ülkesini temsil eden Fransız koşucu Sounkamba Sylla, başörtüsü yasağından dolayı açılış töreninde şapka taktı. Başörtüsü yasağı sadece Fransa vatandaşı sporcuları kapsadığı için Avustralyalı sporcu Tina Rahimi törende başörtüsüyle hazır bulundu.
Yarışlar boyunca çok sayıda Olimpiyat sporcusu, Fransız kadın sporculara uygulanan bu yasağa tepkilerini dile getirdi.
Olimpiyatlar “İsrail men edilsin” çağrıları ile başladı İsrail protestoları ile sürdü
Gazze’ye yönelik saldırıları devam eden ve 40 bini aşkın insanın ölümüne yol açan İsrail’in “men edilmesi” yönündeki çağrılara rağmen Olimpiyatlara İsrail’in katılımı engellenmezken, IOC’nin, Rusya-Ukrayna Savaşı’nı gerekçe göstererek Rusya ve Belarus’un olimpiyatlara katılmasına izin vermemesi “çifte standart” olarak nitelendi.
Olimpiyatlar öncesi çok sayıda Fransız vekil İsrail’in olimpiyatlara katılmasına izin verilmemesi gerektiğini dile getirirken, ülkede aylardır yapılan Filistin’e destek gösterileri de “İsrail men edilsin” çağrılarına sahne oldu.
Ancak İsrailli sporcuların tarafsız sporcu statüsüne alınmasına yönelik talepler sonuçsuz kaldı.
İsrail Başkanı Isaac Herzog’ın Olimpiyat Oyunları kapsamında Paris’e yaptığı ziyaret de Filistin destekçileri tarafından protesto edildi.
Başkent Paris’te 80’den fazla derneğin çağrısıyla toplanan göstericiler, Cumhuriyet Meydanı’nda protesto gösterisi düzenledi.
Öte yandan olimpiyat müsabakalarında da İsrail’e yönelik tepkiler gündeme geldi. Erkekler D Grubu’nda İsrail ile Paraguay’ın karşı karşıya geldiği futbol müsabakasında, Gazze’ye yönelik saldırıları nedeniyle İsrail’i protesto etmek için “Soykırım Olimpiyatları” yazılı pankart açan taraftarlara “Yahudi karşıtı” oldukları gerekçesiyle soruşturma açıldı.
Yüzme yarışlarının yapıldığı Sen Nehri, kirlilik tartışmalarının odağında oldu
1923’ten bu yana kirlilik ve gemi trafiğinin neden olduğu tehlikeler nedeniyle yüzmenin yasaklandığı Sen Nehri’nin temizliği için Fransız hükümeti 2015’ten beri 1,4 milyar avro harcadı.
Olimpiyatlarda yüzme ve triatlon yarışlarının Sen Nehri’nde yapılacağının duyurulması sağlık ve hijyen koşulları açısından endişeleri de beraberinde getirdi.
Nitekim, Belçikalı sporcu Claire Michel’in de Sen Nehri’nde katıldığı bireysel yarışların ardından E.Coli (koli basili) bakterisine yakalanması sebebiyle Belçika ekibi, triatlon karışık takım finallerinden çekildi.
Portekizli triatlon sporcusu Vasco Vilaca’da yarış sonrası mide-bağırsak enfeksiyonuyla uyumlu semptomlar görülürken, Alman yüzücü Leonie Beck de çıktığı yarış sonrası hasta olduğunu duyurarak, “Sen Nehri’nin su kalitesi kanıtlandı.” paylaşımında bulundu.
Fransız basını nehrin kirlilik seviyesinin olimpiyat organizatörlerinin açıkladığı verilere kıyasla çok daha yüksek olduğunu iddia ederken, Paris Belediye Başkanı Anne Hidalgo, gazetecilere yaptığı açıklamada, “Sen Nehri kirden arındırıldı. Çok mutlu ve çok gururluyuz.” ifadelerini kullandı.
Hidalgo, “Sen Nehri’nde yüzdüğü için hasta olan ya da yarıştan çekilen hiçbir sporcu yok. Bunlar yalan haberdir.” dedi.
Sen Nehri’ndeki yüzme antrenmanı 5 kez kirlilik nedeniyle iptal edildi.
30 Temmuz’da yapılması planlanan erkekler triatlon müsabakası da yine kirlilik nedeniyle 31 Temmuz’a ertelendi.
