Kuzey Makedonya başta olmak üzere bugün Balkanlar ve Doğu Avrupa’nın çeşitli bölgelerinde yaşayan Ulahlar, 22 Mayıs 1905’de kendilerini ayrı bir millet olarak kabul eden dönemin Osmanlı Padişahı İkinci Abdülhamit’e minnet duymaya devam ediyor.
Romalıların Balkanlar’a yerleşmesiyle Latinleşen Ulahlar, bugün hala kültür ve geleneklerini korumaya çalışıyor.
Osmanlı Devleti’nin kendilerini ayrı bir millet olarak tanımasıyla büyük avantajlar sağlayan Kuzey Makedonyalı Ulahlar, İkinci Abdülhamit’in 22 Mayıs 1905 tarihli iradesine atfen 23 Mayıs’ı “Ulusal Ulah Günü” olarak kutluyor.
Kuzey Makedonya’daki Ulah Kültürü Birliği Başkanı Dimo Dimçev, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Ulahların gelenekleri, İkinci Abdülhamit’in kararı ve Ulahların genel durumlarıyla ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Ülkenin doğu kesimlerindeki İştip şehrine bağlı Dobroşani köyünde doğduğunu ve burada Türk komşularıyla büyüdüğünü anlatan Dimçev, o dönem Ulahçanın yanı sıra ikinci ana dilinin Türkçe olduğunu söyledi.
Türklerin İkinci Dünya Savaşı sonrasında Türkiye’ye göç etmeye başladıklarını hatırlatan Dimçev, bu nedenle dili de zamanla unuttuğunu kaydetti.
Eski Türk komşularını ve arkadaşlarını gözyaşlarıyla hatırlayan Dimçev, eğer hayattaysalar onları yeniden görmeyi çok istediğini söyledi.
Birlik olarak Ulah kültürü ve dilinin korunması yönünde çalışmalar yaptıklarını anlatan Dimçev, 1997’de kurulan birlik aracılığıyla dergi, kitap ve sözlük yayımladıklarını dile getirdi.
İran edebiyatının önde gelen şairlerinden Firdevsi’nin “Şehname” isimli eserini ve İncil’i Ulahçaya tercüme ettiğini belirten Dimçev, ülkedeki devlet televizyonunda Ulahça servisi açılmasında da büyük katkıları olduğunu söyledi.
– Ulahlar, İkinci Abdülhamit döneminde diğer milletlerle eşitlendi
İkinci Abdülhamit’in 22 Mayıs 1905’te dönemin en büyük kararnamesini imzaladığını ve Ulahların ayrı bir millet olarak tanınmasının önünün açıldığını anımsatan Dimçev, Ulahların o dönemde kağıt üzerinde Suriyeliler, Mısırlılar ve Yunanlarla eşit hale geldiğini ifade etti.
Dimçev, “Türk imparatorluğu (Osmanlı Devleti), Romanya’nın bizi Rumen olarak gösterme ve benimsetmesi propagandasının aksine, Ulah olarak kaydedilmemiz için çok akıllıca bir iş yaptı.” dedi.
İkinci Abdülhamit’in kararından sonra ilk kez Ulah Günü’nün 23 Mayıs 1906’da Manastır’da kutlandığını söyleyen Dimçev, bu günü uluslararası hale getirmek istediklerini vurguladı.
Kuzey Makedonya’da 9 bine yakın Ulah yaşadığını belirten Dimçev, dünyada ise 4 milyona yakın Ulah olabileceğini öne sürdü.
– “Türklerin Balkanlar’dan gitmesine Türklerden çok Ulahların üzüldüğüne inanıyorum”
Türkiye’nin Ulahları unutmamasını isteyen Dimçev, Türklerin Balkanlar’dan ayrılmasının ardından yapılan bir araştırmayı da şu ifadelerle anlattı:
“Bir yerde okudum. Bir İtalyan gazeteci, 1922 yılında, yani Türk imparatorluğunun Balkanlar’dan ayrılmasından yaklaşık 10 yıl sonra Balkanlar hakkında araştırma gerçekleştirirken bir Ulahla karşılaşmış ve ona ‘Haliniz nasıl’ diye sormuş. Ulah ise şu cevabı vermiş: Türklerin Balkanlar’dan gitmesine Türklerden çok Ulahların üzüldüğüne ve üzülmesi gerektiğine inanıyorum. Neden mi? Çünkü Türkler, Ortodokslardan daha fazla bize haklarımızı verdi.”
Türkiye’ye göç eden Ulahların Tekirdağ’ın Şarköy ilçesi civarında yaşadığını söyleyen Dimçev, Türkiye’de bulunan soydaşlarına kendilerini ziyaret etme çağrısında bulundu.
– Ulahların Abdülhamit sevgisi
Ulahlar kendilerini ayrı bir millet olarak kabul eden Sultan İkinci Abdülhamit’i tarih boyunca unutmadı.
O dönem Rumeli eyaletinin Manastır iline bağlı Malovişte köyünde doğan Ulahların “milli şairi” Constantin Belemace’nin de Sultan Abdülhamit’e atfen bir marş (Imnul a Sultanlui Abdul Hamid II) kaleme aldığı biliniyor.
İlk kez Manastır’da çıkan Lumina (Aydınlık) isimli dergide 1905 yılında yayımlanan marşta, Belemace Sultan’a övgüler dizip dualar ediyor. Marştan ayrıca Sultan’a uzun ömür dileyen Belemace, Osmanlı Devleti’ni koruması için tanrıya dua ediyor.
– Kuzey Makedonya ve Arnavutluk’taki Ulahlar
Kuzey Makedonya’da 2002’de yapılan son sayıma göre, ülkedeki Ulah nüfusu yaklaşık 9 bin. Ülke anayasasında “devletin kurucu unsuru” olarak yer alan Ulahlar, eğitimden sanata, medyadan sivil topluma birçok alanda temsil ediliyor.
Ülkedeki devlet televizyonunda (MRT) haftada üç kez yarımşar saat yayın da yapan Ulahlar, radyoda da her gün yarımşar saat program sunuyor.
Arnavutluk’ta da Ulahlar yasa ile tanınan milletler arasında yer alıyor. Arnavutluk İstatistik Kurumunun (INSTAT) 2011 verilerine göre, Ulahların nüfusu 8 bin 266.
Ulahlar, Arnavutluk’ta kendi dillerinde eğitim almanın yanı sıra birçok hakka da sahip.
AA
