Uluslararası alanda en önemli askeri ittifak olarak ön plana çıkan NATO, Makedonya ile katılım protokolünü imzalayarak 30 üyeli bir ittifak olmaya hazırlanıyor.
Makedonya ile katılım protokolünü imzalayan NATO, “açık kapı” politikası çerçevesinde genişleyerek 30’uncu üyesine kapılarını açmaya hazırlanıyor.
Katılım protokolünün üye ülkelerin parlamentolarında onaylanmasının ardından “Kuzey Makedonya” ismiyle NATO’ya üyelik yolu açılan Üsküp, öncelikli olarak davetli konumunda ittifakın toplantılarına katılacak, Prespa Anlaşması ve diğer resmi prosedürler tamamlandıktan sonra NATO’nun 30’uncu üyesi olacak.
Karargahı Belçika’nın başkenti Brüksel’de bulunan NATO, “açık kapı” politikası için bazı kriterler öne sürüyor. Üye olmak isteyen ülkenin “coğrafi olarak Avrupa’da bulunması”, “demokrasiyle yönetilmesi” ve “Avro-Atlantik bölgesinin güvenliğine katkı sağlayacak kapasite ve isteğe sahip olması” gerekiyor.
NATO Sovyetler Birliği’nin politikalarına karşı kuruldu
Bu yılın nisan ayında kuruluşunun 70’inci yılını kutlayacak olan NATO, İkinci Dünya Savaşı’nın özellikle Avrupa ülkelerinde yarattığı yıkım ve tahribat ile Sovyetler Birliği’nin askeri gücü ve yayılmacı politikasına karşı 1949’da Washington Antlaşması’nın imzalanmasıyla kuruldu.
NATO, temel amacını askeri ve siyasi yollarla üye ülkelerin bağımsızlık ve güvenliğini güvence altına almak olarak tanımlıyor.
NATO’yu askeri ittifak olarak önemli ve farklı kılan husus, Kuzey Atlantik Antlaşması’nın ortak savunma taahhüdü sağlayan 5. maddesiyle ortaya çıkıyor. Bu madde, NATO’nun bir saldırı veya saldırı tehdidine karşı üyelerini savunmasını ve bir üyesine yapılan saldırıyı tüm üyelerine yapılmış varsayarak harekete geçmesini öngörüyor.
5. madde, NATO tarihinde sadece ABD’deki 11 Eylül terör saldırısının ardından işletildi.
NATO’nun 29 üyesi bulunuyor
NATO’nun halihazırda 29 üyesi bulunuyor. 1949’da ittifakı kuran 12 ülke ABD, Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, İzlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz ve İngiltere olarak ön plana çıkıyor.
İttifak kurulduktan kısa süre sonra Türkiye ve Yunanistan NATO’ya 1952’de üye oldu. NATO’nun genişlemesi Almanya (1955), İspanya (1982), Çekya, Macaristan ve Polonya (1999), Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovakya ve Slovenya (2004), Arnavutluk ve Hırvatistan (2009) ile en son Karadağ’ın 2017’de üye olmasıyla devam etti.
Makedonya’nın yanı sıra NATO’ya üye olmak istediğini belirten ve bu yönde çalışma yürüten ülkeler arasında da Bosna Hersek, Gürcistan ve Ukrayna bulunuyor.
İttifak, üye ülkelerin yanı sıra Avro-Atlantik, Akdeniz ve Körfez bölgelerinde birçok ülkeyle ortaklık da yürütüyor.
NATO’nun iş birliği yürüttüğü uluslararası kurum ve kuruluşlar arasında Avrupa Birliği (AB), Birleşmiş Milletler (BM) ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) bulunuyor.
NATO “oy birliğiyle” karar alıyor
“NATO kararları” 29 üye tarafından “oy birliğiyle” alınıyor. Müttefikler her gün farklı seviyeler ve alanlarda güvenlik sorunlarıyla ilgili istişarelerde bulunup kararlar alıyor.
Brüksel’deki ana karargahta her ülke, bir büyükelçinin önderliğindeki daimi temsilciliklerle faaliyet gösteriyor. Büyükelçi temsil ettiği ülkenin çıkarlarını NATO nezdinde savunuyor, istişareler yürütüyor ve karar alma mekanizmasında kilit rol oynuyor.
Ülkeler diplomatik misyonların yanı sıra askeri temsilciliklerle de faaliyetlerini yürütüyor.
NATO karargahında aynı zamanda merkez çalışanları bulunuyor. NATO Genel Sekreterinin başkanlığında, merkez çalışanları ve ülke temsilcileri karşılıklı görüş alışverişi ve iş birliği yaparak NATO kararlarını şekillendiriyor.
NATO’nun geçen sene faal hale gelen ve 254 bin metrekarelik bir alana inşa edilen ileri teknolojiyle donatılan yeni karargahında yaklaşık 4 bin kişi çalışıyor.
NATO iki yılda bir zirve düzenliyor
NATO zirveleri her iki yılda bir, üye ülkelerden birinde düzenleniyor. Bu zirveye tüm üye ülkelerin devlet veya hükümet başkanları iştirak ediyor.
Diğer yandan, her yıl 2 defa üye ülkelerin dışişleri bakanları ve 4 defa da savunma bakanları Brüksel’de bir araya geliyor. Genelkurmay Başkanları seviyesindeki toplantılar ise 2 kere ana karargahta, bir defa da üye ülkede gerçekleşiyor.
Geçen sene Brüksel Zirvesi’nde bir araya gelen NATO liderlerinin, bu yıl aralıkta Londra’da NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Toplantısı’nda bir araya gelmesi bekleniyor.
AA
