Makedonya Türk Sivil Toplum Teşkilatları Birliği’nin 9 Şubat 2019 tarihinde düzenleyeceği 8. Genel Kurulu öncesinde MATÜSİTEB Genel Başkanı ve 8. Dönem başkan adayı Hüsrev Emin ile, bugüne kadarki çalışmaları, bundan sonra yapılacak projeleri ve Makedonya Türklerinin durumunu konuştuk. Makedonya Türklerinin sivil toplum alanındaki çatı örgütü MATÜSİTEB ve gündem hakkında önemli açıklamalarda bulunan Köprü Derneği Başkanı ve MATÜSİTEB’in 5. Genel Başkanı Hüsrev Emin, “MATÜSİTEB’in en temel motivasyon kaynağı bu ülkedeki her Türke karşı kendini sorumlu hissetmesidir” dedi.
TİMEBALKAN ÖZEL
15 Ekim 2016 tarihinde Üsküp’te düzenlenen Makedonya Türk Sivil Toplum Teşkilatları Birliği’nin (MATÜSİTEB) 7. Genel Kurulu’nda seçime tek aday olarak katılarak, açık oylama sonucunda MATÜSİTEB’in 5. Genel Başkanı seçildiniz. Bu süreci nasıl anlatırsınız?
Yıllar önce MATÜSİTEB ilk kurulduğu dönemi çok iyi hatırlıyorum. Birçok soru işareti vardı herkesin aklında. Ne gereği var, amacı ne, madem o kadar çok dernek var buna niye ihtiyaç vardı, her dernek işini iyi yapıyorsa o zaman niye MATÜSİTEB kuruldu. Ancak yıllar geçtikten sonra şunu çok iyi anladık, her dernek bir elimiz kolumuzdu, ister doğuda ister batıda kuzeyde veya güneyde her nerede bir Türk derneği varsa bizim sesimiz de varlığımız da sancağımız da bayrağımız da oradadır demektir. Ancak bütün bu kolların nasıl hareket etmesini sağlayan bir beyin ve tabii ki bir bedene ihtiyacı vardı. İşte MATÜSİTEB de bu idi. Yönetimde olsun veya olmasın, yeni üye dernek olsun veya eski üye derneklerden olsun, eğer bu yolda berabersek hep koordineli bir şekilde danışıp iş yapmamız gerekecektir.
Bu bedenin daha güçlü durmasını sağlayacaktır. Laf değil, iş yapmak için burdayız. Her dernek ne kadar çok güzel işlere imza atarsa MATÜSİTEB de o kadar ayakta kalır. MATÜSİTEB’in başarılı ve emin adımlarla yol almasını istiyorsak hep birlikte bunun için çaba sarfedeceğiz, her dernek kendinden yola çıkacaktır, başka çaremiz yok, Makedonya Türkleri olarak böyle bir birliğe sahibiz ve bunun bütün diğer Balkan ülkelerine de örnek olmasını sağlayacağız. Birlikte yol almaktan başka bir çaremiz yok. Bu anlayış içerisinde adaylığımızı koyduk ve derneklerin teveccühüyle MATÜSİTEB’in 5. Genel Başkanı seçildik.
MATÜSİTEB Makedonya Türkleri için önemi nedir? Bu konu hakkında neler söylemek istersiniz?
MATÜSİTEB, siyaset dışı, özerk ve bağımsız bir şekilde, Makedonya Türklerini temsil edebilme iddiasını taşımaktadır. MATÜSİTEB bir siyasi parti değildir. Dolayısıyla oy talebinde bulunmamaktadır. MATÜSTEB’in en temel motivasyon kaynağı bu ülkedeki her Türke karşı kendini sorumlu hissetmesidir. İnşallah kıymetli soydaşlarımızın ve ana vatanımızın desteğiyle bundan sonra bu kurum daha faydalı çalışmalara imza atacak ve Türklerin durumunun düzelmesine katkı sağlayacaktır. Ancak MATÜSİTEB’in bir sivil toplum kuruluşunun biraz ötesinde bir fonksiyon ifa etmesi gerekir, yeri geldiğinde Makedonya devleti temsilcileriyle aynı masada oturup gereken sorunları çözme yolunda istişare edilmelidir. Türkiye’nin desteği ve soydaşlarımızın duası bizlere güç vermekte ve tarihe karşı sahip olduğumuz sorumluluk bilinciyle hareket etmekteyiz.
Türk kimliğinin muhafaza edilmesi, kurum olarak bizim en fazla önemsediğimiz bir meseledir. Bu kimliği besleyen milli ve manevi değerler ile tarihinden geleneğinden kopmayan şuurlu Türk nesillerin Eğitim, istihdam, sivil toplum ve diğer tüm alanlardaki ihtiyaçları elbetteki kurumumuzun gündeminin merkezindedir. Aynı zamanda toplumsal entegrasyonun sağlanması da MATÜSİTEB’in önemsediği bir konudur. Kısacası tüm Makedonyalı Türklerin temsil edildiği en önemli sivil toplum kuruluşu olan MATÜSİTEB, soydaşlarımızın sıkıntılarının giderilmesi için atılacak her adımda ve yapılacak her türlü çalışmada bugüne kadar olduğu gibi aynı şekilde işbirliğine ve ortak çalışmalar yapmaya hazırdır.
21 Aralık Türkçe Eğitim Bayramı kutlamaları MATÜSİTEB için neden önemli?
Bizler Makedonya Türkleri olarak, her 21 Aralık’ta var olmanın tarifsiz coşkusunu yaşıyoruz. Biriz, birlikteyiz, heyecanlıyız. Makedonya Türklerinin Türkçe eğitim bayramı, evet resmi bir bayramdır. Ancak bu anlamın çok ötesinde, Makedonya Türkleri olarak bugün bizler, Türkçe’nin coşkusunu, bir arada olmanın, kendi öz kültürü ile var olmanın, özgürce kendi kimliğine bir kez daha sıkıca sarılmanın, coşkusunu yaşıyoruz.
Makedonya’daki Türklerin varlığının en büyük göstergesi olan 21 Aralık Türkçe Eğitim Günü, her yıl da TİKA’nın destekleriyle MATÜSİTEB ile ortaklaşa düzenleniyor, bir dizi etkinliklerle kutlandı. Bu etkinlikler, sadece kutlamalarla sınırlı olmayıp, Makedonya Türklerinin “gerçek” sorunlarının ele alındığı, ve bunlarla ilgili çözüm geliştirmek adına gayret sarf edildiği bir mekanizmaya dönüşmüştür. Bu nedenle Türkçe Bayramı aynı zamanda geçtiğimiz yılın ya da yılların muhasebesi ve gelecekte atılabilecek adımların istişare edildiği kıymetli bir buluşmadır.
MATÜSİTEB’in Türkiye Cumhuriyeti ve Türk kurumlarıyla ilgili ilişkileri noktasında nasıl bir değerlendirmede bulunursunuz?
Bugüne kadar kayıtsız şartsız desteklerini esirgemeyen Türkiye kurumlarına ve özellikle TİKA’ya sonsuz şükranlarımı sunmak isterim. Özellikle Anavatanımız Türkiye’de 15 Temmuz darbe girişiminden sonra bizler Makedonya Türkleri olarak, Anavatanımıza desteğimizin güçlü tezahürü olarak gerçekleştirilen Milli İradeye Destek mitinglerini düzenleyerek anavatanımız Türkiye Cumhuriyeti’ne ve milli iradeye olan bağlılığımızı bir kez daha gösterdik. FETÖ isimli bu terör örgütünün Makedonya’da halen aktif olması bizi derinden üzmekte ve kaygı vermektedir. Bu konuda bir an önce FETÖ terör örgütüyle mücadelede somut adım atılmasını bekliyoruz. Makedonya Türkleri olarak bizler Türkiye-Makedonya ilişkilerinde bir köprü vazifemiz var. Bu vazifenin bilinci ve sorumluluğu ile buradan Makedonya yetkililerine seslenmek istiyoruz. 1990’lı yıllarda Yugoslavya’nın dağıldığı o türbülanslı dönemde Türkiye Makedonya’yı anayasal ismi ile tanıyan ilk ülke idi. Bu konudaki net duruşunu tüm Makedonyalılar iyi hatırlar. O dönemde Türkiye Makedonya’nın yanındaydı ve bir dost ne yaparsa onu yaptı. Şimdi Makedonya’nın vefalı davranma zamanı. Bu mesele gerçekten basit bir mesele değil. FETÖ terör örgütü iki kardeş ve dost ülke olan Türkiye ve Makedonya için ortak tehdittir. Zira FETÖ sadece Türkiye’de değil her ülkede bir güvenlik problemidir. Bu dik duruşumuzla Türkiye’nin Makedonya’daki çıkarlarının bekçisi olduğumuzu bir kez daha kanıtladık ve kanıtlamaya devam edeceğiz.
Makedonya Türklerinin karşılaştığı sıkıntılar ve MATÜSİTEB’in bu sorunların çözümündeki rolüyle ilgili neler söylersiniz?
MATÜSİTEB olarak, başta anadilde eğitim olmak üzere, sosyal, siyasi, hukuki ve sosyo-ekonomik alanlarda soydaşlarımızın yaşamakta olduğu sorunların kalıcı olarak çözümü için çalışmalar yapıyoruz. Bununla birlikte Makedonya Hükümeti’nden de bu sorunların çözülmesi için gerekenlerin yapılması yönündeki beklentilerimizi bir kez daha vurgulamak isteriz. Bizler bu ülkenin sadık vatandaşları olarak bu ülkenin imkânlarından pratikte de yararlanmak istiyoruz.
Eğitim meseleleri maalesef Makedonya Türklerinin halen çözüm beklediği bir aşamadadır. Başta öğretmen kadroları, ders kitapları, ihtiyaç hâsıl olan bölgelerde yeni sınıfların açılması, okul müfredatının belirlenmesi, öğrencilerin okul servisi vs. gibi küçük problemler olarak görünen ancak eğitimi aksatan sorunların mümkün olan en kısa zamanda halledilmesi bir zaruret haline gelmiştir. Temennimiz, idrak edeceğimiz bu yılki 21 Aralık Türkçe Eğitim Bayramı, sorunların çözümünde dönüm noktası olsun.
Bizlerin sosyal ve hukuki sorunlarımızı ciddi bir şekilde kolektif olarak yeniden ele alma ihtiyacımız var. Bizlerin ne yazık ki halen kamuda hakça temsil, istihdam gibi siyasi sorunlarımız var. Bir defa bu meselelere dair kapsamlı bir strateji geliştirip siyasetin önüne koymamız gerekir. Aksi halde bu sorunlar her zaman yeniden gündeme gelecektir.
MATÜSİTEB başkanlığınız döneminde gerçekleştirdiğiniz değişiklikler, stratejiler, çalışma ve faaliyetler nelerdir. Bu konuda ne söylemek istersiniz?
Makedonya’nın son yıllarda geçirmekte olduğu siyasi krizle birlikte ülkede tüm toplumlarda olduğu gibi Türk toplumunda da ciddi sıkıntılara yol açmaktadır. Bu minvalde Makedonya Türk siyasi oluşumlarının imkanlarının elverişsiz olmasından dolayı sonuç getirmeyen politikaları neticesinde Makedonya Türk soydaşlarının eğitim, kültür, hukuk, sosyal, ekonomi, dini ve birçok diğer alanlarda sorunların çözümü ağırlaşmaktadır. Bundan dolayıdır ki Makedonya Türkleri kendi varoluşsal sorgulamalara itilmeye başlamıştır. Özellikle vurgulanması gereken husus şudur ki, mevcut yapıda Türkiye merkezli kurum ve kuruluşların Makedonya’daki varlığı ülkedeki Türklerin kimlikleri muhafaza etme konusunda yegane sığınağı haline gelmiştir. Ancak bu, uzun vadede görülecek bir çözüm değildir. Anavatanın desteği ile Makedonya Türklerinin ayakta kalma mücadelesi yolunda kendi strateji ve eylem planlarını oluşturmaları elzemdir. Özellikle 15 Temmuz sonrası FETÖ ve bir takım Avrupa ülkelerinin bölgede yaşamakta olan azınlık topluluklarını kendi buyruğu altına çekme çabaları yoğunlaşmaktadır; ki bu ciddi bir tehlike niteliğindedir.
Dolayısıyla yukarıdaki bilgilerden hareketle mevcut durumda Makedonya Türklerinin kimliği ve varoluş meselesini kuşatıcı bir şekilde ayakta tutacak ortak kurum Makedonya Türk Sivil Toplum Teşkilatları Birliği – MATÜSİTEB görünmektedir. Her ne kadar bir STK olarak görünse de bünyesi ve yapısı itibarı ile geniş kapsama alanı Makedonya Türklerinin en gür bir şekilde sesini yükseltecek yerli kurumların başında bulunmaktadır. Bu vesileyle VII. Genel Kurul toplantısı ile MATÜSİTEB yeni bir döneme girmiş ve bu şekilde hedeflerini büyütme gereksinimi duymuştur.
9 Şubat 2019 tarihinde düzenlenecek MATÜSİTEB 8. Genel Kurulu’nda tekrardan başkan seçilmeniz halinde gerçekleştireceğiniz çalışmalar hakkında bilgi verir misiniz?
Makedonya Türklerinin içinde bulundukları mevcut durumun iyileştirilmesi, sorunlarının giderilmesi ve toplumda layık olduğu değere kavuşmaları adına MATÜSİTEB, üstlendiği sorumluluğun farkında olmakla birlikte bu doğrultuda belirlenmiş yol haritası üzerinden stratejik çalışmalar yapmayı hedeflemektedir. Türk kimliğinin muhafaza edilmesi, milli ve manevi değerleri sahiplenmek, ülkede toplumsal entegrasyonu sağlayabilecek ve Türklerin temsil edilebileceği yegane kurum olan MATÜSİTEB, kuruluşundan itibaren öncelikli çalışma alanları olarak belirlediği stratejilerini daha geniş kapsamlı olarak sürdürecektir.
Ayrıca MATÜSİTEB bünyesinde bulunan 51 üye dernekleri ile birlikte Makedonya’nın çeşitli bölgelerinde geniş yelpazeli faaliyetler gerçekleştirerek, Türk kültürünü başta olmak üzere, kimliği ve tarihi gerçekleri muhafaza etme atılımlarında bulunmaktadır. Belirlenen yol haritası üzerinde yapılacak çalışmaların ve gerçekleştirilecek faaliyetler aracılığı ile kurumumuzun otoritesinin güçlendirilmesi sadece MATÜSİTEB adına değil, Makedonya’daki diğer Türk kurum ve temsilcilikler adına da önem arz etmektedir. Öncelikli alanı olan anadilde eğitimin yanı sıra üye derneklere ve gençliğe yönelik çalışmaların yanında kültürel, sosyo-ekonomik, PR ve lobi ile insani yardım çalışmalarıyla MATÜSİTEB, belirlenen strateji doğrultusunda hareket etmeyi hedeflemektedir.
MATÜSİTEB bünyesinde eğitim alanında faaliyet gösteren üye dernekler tarafından eğitim çalışmaları ile ilgili özel bir yol haritasının oluşturulması aynı şekilde büyük önem arz etmektedir. Bu komisyon, yeni Türk sınıflarının açılması için lobi çalışmaları, mevcut Türk okullarının fiziki kapasitelerinin arttırılması ve/veya modern koşullarda yeniden inşasına yönelik çalışmalar ders kitapları noktasında takip ve kurumlara raporların hazırlanması, öğretmen kadroları için çalışmalar, Türkçe eğitim verilen sınıf ve okullarda takip çalışmaları, Makedonya Türk eğitim sorunları için bölgesel atölye çalışmaları, Türkçe kursları, ikisi Türkiye’de, ikisi Makedonya’da olmak üzere Türk öğretmenlerine yönelik hizmet için eğitim, bu konularla ilgili yıllık raporun hazırlanması çalışmalarını yürütecektir.
Üye dernekler ile ilgili olarak kendilerinin mevcut durumlarının tespit edilmesini sağlayacak raporların hazırlanması gerekli duyulmakla birlikte, üye derneklere yönelik kapasite geliştirme ve proje eğitimi çalışmaları, üye derneklerin bulundukları bölgedeki sorunların tespitine yönelik toplantıların yapılması; bu toplantılar üzerinden genel bir rapor çıkarılabilir. Böylece Türklerin sorunlarına yönelik yerel bakış genel analizlere dahil edilip daha sağlıklı bir şekilde sorunların tablosu ortaya çıkarılacaktır. Ayrıca bölge merkezlerinin yeniden canlandırılması çalışmaları, bölge dernekleri ile aylık toplantılar ve halkla görüşmeler ve Kültür Bakanlığı aracılığıyla folklor derneklerine yönelik kapasite çalışmaları bu alanda yapılması hedeflenen çalışmalar arasında yer almaktadır.
Gençlere yönelik izlenmesi düşünülen yol haritasında MATÜSİTEB bünyesinde söz konusu alanda faaliyrt gösteren üye derneklerindeki gençlerle ilgili bir veri tabanının oluşturulması öncelikli çalışmalar olarak belirlenirken, Gençlik Kamplarına katılım ve Makedonya Türk Gençlik günü ile ilgili faaliyetler, gerçekleştirilmesi amaçlanan çalışmalar programına dahil edilmiştir. Makedonya genelinde Türk gençleri ile ilgili bir veri tabanının oluşturulması, MATÜSİTEB’den daha önce burs alan ya da kurumla ilişkisi olan mezunlar ile iletişimin güçlendirilmesi. Bu mezunların yılda bir ya da iki defa buluşmalarını sağlayacak etkinliklerin düzenlenmesi, Türkiye’de okumakta olan Makedonyalı gençlerle ilgili veri tabanı oluşturmak ve takip etmenin yanı sıra Türkiye’den mezun olmuş Makedonya vatandaşları ilgili veri tabanı oluşturmak ve takip etmek gibi noktalarda ağırlık verilecektir.
Kültürel çalışmalarımız kapsamında, Makedonya Türk kimliğini yeniden tanımlamak, konferans, seminer ve paneller serisi, Makedonya Türklerinden başarılı isimlere ödül törenleri, yayıncılık ve medya faaliyetlerine yönelik destek çalışmaları, dini alanda MATÜSİTEB’in dahil olabileceği sınırlarda çalışmaların yapılması hedefler arasındadır. 21 Aralık Makedonya’da Türkçe Eğitim Günü kutlamaları esnasında halka yönelik kültürel faaliyetler ile 15 Temmuz ve FETÖ ile mücadele noktasında konferans ve paneller serisi bu alandaki çalışmalarımıza yer vermeyi planladığımız çalışmalar arasında yer almaktadır.
Sosyoekonomik çalışmalar olarak da, Makedonya Türklerinin maddi/geçim durumu ile ilgili bir raporun hazırlanması, istihdam imkanları ile ilgili bir databank’ın oluşturulması, çıraklık ve meslek edinme kursları, öğrencilere yönelik burs çalışmaları, kısa vadeli tarımsal kalkınma projeleri için çalışmalar, özellikle Doğu Makedonya, istihdam alanlarının oluşturuması için lobi çalışmaları ve küçük ölçekli ekonomik yatırım projeleri hedeflenen çalışmalar olarak belirlenmiştir. Ayrıca “Makedonya’da kazandıran meslekler” isimli bir çalışma ile genç Türk nüfusu uzmanlaşması için isabetli alanlara yönlendirme projesi de gündemimizde yer almaktadır.
İnsani yardım çalışmalarının daha elverişli gerçekleştirilmesi için gerekli koordinasyonun sağlanması adına MATÜSİTEB bünyesinde yardımlaşma alanında çalışmalar gerçekleştiren derneklerin güçlendirilmesi ile birlikte, gıda yardımı, kurban eti dağıtımı, giysi yardımı, sünnet merasimi ve kırtasiye yardımı bu bağlamdaki çalışmalarımızdan birkaçıdır.
Tanıtımın daha sağlam yapılması için önem azr eden PR ile Lobi çalışmaları kapsamında, 15 Temmuz ve FETÖ’yle ilgili PR çalışması/Devlet kurumları, Makedon ve Arnavut STK’lar, Makedon ve Arnavut medyası vs. Diğer taraftan nüfus çalışması/anket, Makedonya’daki Türklerin sorunları ile ilgili devlet kurumları (bakanlıklar, ajanslar, müdürlükler, yerel yönetimler, Makedon ve Arnavut STK’lar, medya ve Makedonya’daki uluslararası kurum ve kuruluşlar) ile irtibatların güçlendirilmesi çalışmaları, Makedonya’daki Türklerin sorunları ile ilgili Türkiye kurumları (bakanlıklar, ajanslar, müdürlükler, yerel yönetimler, STK’lar, medya vs. kuruluşlar) ile irtibatların güçlendirilmesi çalışmaları, Avrupa’daki Türk menşeli kurumlarla irtibatların güçlendirilmesi ve Türkiye ile ilgili PR ve lobi çalışmaları (FETÖ ve 15 Temmuz) bu alanda yapılması hedeflenen çalışmalar arasında yer almaktadır. Ayrıca tüm siyasi partilerle 2020 yılında yapılacak olan sayım öncesinde önemli çalışmalar hedeflerimiz arasındadır.
MATÜSİTEB’in çalışmaları içerisinde ayrı bir öneme sahip Makedonya’daki Türklerin hukuki haklarının korunmasının yanı sıra, Makedonya seçim sisteminin tek seçim bölgesi modeline geçmesi için gerekli çalışmaların yapılması, kamuda hakça temsil ile ilgili takip ve raporlandırma çalışmaları, adil nüfus sayımı ile ilgili çalışmalar ve Makedonya Türklerinin temel hak ve hürriyetleri konusunda bilgilendirme konferanslar dizisi düzenlenmesi amaçlanmaktadır.
