Bosna Hersek’te ayrılıkçı söylemleriyle gündeme gelen ve ülkedeki iki entiteden biri olan Sırp Cumhuriyeti’nin (RS) Başkanı Dodik hakkında “Yüksek Temsilcilik Ofisi (OHR) kararlarına saygı duymadığı” gerekçesiyle açılan dava yarın sonuçlanacak.
Bosna Hersek Savcılığının hakkında 5 yıl hapis cezası ve 10 yıl siyasi yasak talep ettiği Milorad Dodik’e ilişkin açıklanacak kararın ülke geleceğini derinden etkileyebileceği ifade ediliyor. Bosnalı Sırp liderin Bosna Hersek’in toprak bütünlüğünü hedef alan söylemleri endişelere yol açıyor.
Ülkede 1992-1995’te yaşanan savaşı sonlandıran Dayton Barış Antlaşmasıyla halihazırda karmaşık bir siyasi yapıya sahip olan Bosna Hersek’in Dodik’in “bölünme” iddialarıyla yeni bir krize sürüklenme olasılığı gündeme geldi.
Dodik’ten “ceza alırsam RS ayrılır” iddiası
Her fırsatta RS’nin Bosna Hersek’ten ayrılacağını öne süren Dodik, ceza alması durumunda bu iddialarının sözde kalmayacağını, “somut bir karşılık vermeye” hazır olduklarını belirtti.
Bir yıldan uzun bir süredir davası devam eden Dodik, karar tarihinin açıklanmasının ardından yaptığı açıklamada, Bosna Hersek’in istikrarını tehlikeye atabilecek söylemlerde bulunurken, yarın mahkeme salonuna gelmeyeceğini duyurdu.
Dodik, hüküm giymesi halinde RS’nin bağımsızlığını ilan edeceğini savunarak, kararın açıklanacağı saatlerde Bosnalı Sırplara gösteri düzenlemeleri çağrısında bulundu.
Boşnak siyasilerden ayrılıkçı söylemlere tepki
Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyinin Boşnak üyesi Denis Becirovic, Dodik’in ayrılıkçı söylemlerine tepki göstererek, Bosnalı Sırp lider hakkında yürütülen davanın tamamen hukuk çerçevesinde yapıldığını söyledi.
Bosna Hersek’in toprak bütünlüğü ve egemenliğine vurgu yapan Becirovic, “Bireysel çıkarlar toplumsal çıkarlardan daha önemli olamaz.” ifadelerini kullandı.
Dışişleri Bakanı Elmedin Konakovic de Dodik’in “hayallerini” gerçekleştiremeyeceğini kaydederek, “Dodik gibi çatışmaya hazır olan insanlara karşı dikkatli olunmalı. Her türlü senaryoya karşı hazırlıklıyız.” mesajını verdi.
RS Başbakanı Radovan Viskovic ise ayrılıkçı söylemlere destek vererek, yargılamanın Dodik’e karşı değil Bosna Hersek’e karşı yapıldığını savundu.
Dodik OHR kararlarına saygı duymamakla suçlandı
RS Ulusal Meclisi (NSRS), Haziran 2023’te Yüksek Temsilci Christian Schmidt’in kararlarının, entitenin Resmi Gazetesi’nde yayımlanmaması yönünde karar aldı.
Yüksek Temsilci Schmidt ise NSRS’nin bu kararını iptal ettiğini ve yürürlüğe girmeyeceğini açıkladı ancak Schmidt’in açıklamasına rağmen karar yürürlüğe girdi.
Dodik ve RS Resmi Gazete Müdürü Milos Lukic hakkında OHR kararlarına saygı duymadıkları gerekçesiyle iddianame hazırlandı ve kabul edilen iddianame kapsamında Dodik 16 Aralık 2023’te ilk duruşması için mahkemeye geldi.
RS yetkilileri devamında da Schmidt’i ve kararlarını tanımadıkları söylemlerini sürdürdü.
Dodik duruşmalara katılmadı
Dodik, dava kapsamında başkent Saraybosna’daki duruşmalara “mazeretler” bularak katılmamaya çalıştı.
Katılım sağladığı duruşmalarda ise kendisine yönelik “siyasi bir süreç” yürütüldüğünü öne sürerek, Bosna Hersek’teki mahkeme ve savcılık kurumlarını yasa dışı bulduğunu söyledi.
Dodik, bazı duruşmalarda ise iddianame Kiril alfabesiyle yazılmadığı için anlamadığını, salonda RS bayrağı bulunmadığı için konuşmak istemediğini ifade etti.
Geçen aylarda yapılan son duruşmalara ise sağlık sorunlarını gerekçe göstererek katılmayan Dodik, son zamanlarda katıldığı her etkinlikte RS’nin Bosna Hersek’ten ayrılacağı ve “Sırbistan’ın bir parçası olmak istedikleri” yönünde açıklamalarda bulundu.
Bosna Hersek’te OHR ve Yüksek Temsilci
Bosna Hersek’te 1992-1995’te yaşanan savaşı sonlandıran Dayton Barış Antlaşması’nın getirdiği karmaşık siyasi yapının yanı sıra ülkede yine Dayton ile oluşturulan OHR ihtiyaç durumunda yasa çıkarabilecek yetkiye sahip.
OHR, uluslararası toplum adına Bosna Hersek’te barış anlaşmasının uygulanmasını denetliyor. Yüksek Temsilcilik, ülkede faaliyet gösteren uluslararası kurumların etkinliklerini de koordine ediyor.
Birleşmiş Milletlere (BM) her yıl Bosna Hersek’teki gelişmeler ve sorunlarla ilgili rapor sunan Yüksek Temsilci, “Bonn yetkileri” olarak bilinen geniş yetkilere sahip. Yüksek Temsilci, Devlet Başkanlığı Konseyinin üyeleri dahil olmak üzere ülkede barışın uygulanmasına engel olan kişileri görevden alabiliyor, ihtiyaç durumunda yasa çıkarabiliyor.
