Atatürk Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ceylan, Kovid-19 salgını sürecinde dünyada bir ayda 129 milyar maske tüketildiğini belirterek, atıkların doğru bertaraf edilmesi gerektiğini söyledi.
Dünyayı iki yıla yakın süredir etkileyen Kovid-19 ile maske ve eldiven kullanımı artarken, araştırmalara yansıyan rakamlar da çevre sağlığının korunmasının önemini ortaya koydu.
Çevre Sorunları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Ceylan, Kovid-19 salgını ile kullanımı artan hijyen malzemelerinin çevre kirliliğine etkilerini AA muhabirine değerlendirdi.
Yıllarca insanoğlunun doğayı fütursuzca kullandığını ve karbon emisyonunun çok yükseldiğini belirten Ceylan, bunun iklim değişikliği krizine neden olduğunu ve etkilerinin negatif karbon emisyonu ile azaltılabileceğini vurguladı.
Dünyanın salgınlarla yaşamaya alışması ve atıkların doğru yönetilmesi gerektiğini dile getiren Ceylan, “Atıklarımıza sahip çıkmamız lazım. Atıkların doğru yönetimi ekosistemin hijyenidir. Ekosistemi doğru yönettiğimizde tüm canlılar rahat edecek. Salgın sürecinde birinci platformda ortaya çıkan atıklar maskeler, eldivenler, hijyen malzemeleri. Bunların tamamı aslında hem patojen enfekte atıklar hem de plastik atıklardır. Plastiğin dünyayı nasıl kirlettiğini hepimiz çok iyi biliyoruz. Salgın sürecinde pek çok şey değişti. İnsanların tüketim alışkanlıkları değişti. Tıbbi atıklar haddinden daha fazla arttı.” ifadelerini kullandı.
“Daha az paketlenmiş gıda satın alınmalı”
Atatürk Üniversitesi Katı ve Tehlikeli Atık Yönetimi Koordinatörlüğü görevini de yürüten Prof. Dr. Ceylan, Kovid-19 salgını başında Çevre ve Şehircilik Bakanlığından bütün kurumlara ve belediyelere atıkların yönetilmesine ilişkin genelge gönderildiğini belirterek, kampüs genelinde Kovid-19 atık konteynerleri yerleştirildiğini ve bunların nasıl kullanılacağına ilişkin eğitim verdiklerini söyledi.
Prof. Dr. Ceylan, Kovid-19 döneminde alışveriş alışkanlıklarının değiştiğini, plastik kullanımının çok arttığını, bunun önüne geçmek için dönüştürebilir plastiklerin üretiminin hızlandırılması gerektiğini vurgulayarak, “Artık ‘çevre bilinçli tüketici’, ‘yeşil tüketici’, ‘eko tüketici’ şeklinde çok yeni kavramlar oluştu. Bunlar çok değerli kavramlar. Herkesin çevre için son derece dikkatli olması gerekiyor. Artık tüketiciler, enerji tasarrufu sağlayan ürünler alıyor, bu yaygınlaşmalı. Daha az paketlenmiş gıda satın alınmalı.” diye konuştu.
Zeynep Ceylan, Environmental Science and Technology’de (Çevresel Bilim ve Teknoloji) yayımlanan makaleler ile Environmental Science and Pollution Research (Çevresel Bilim ve Kirlilik Araştırması) verilerinin, dünyanın Kovid-19 salgınına hazırlıksız yakalandığını ortaya koyduğunu belirtti.
Prof. Dr. Ceylan şunları kaydetti:
“Kovid-19’un patlak verdiği 2020’de dünyada bir ayda 129 milyar maske tüketildi yani maske atığı oluştu. Eldiven atıklarıyla bu veri, 194 milyara çıkıyor. Yani bu bilgi bir dakikada 3 milyon maske kullanıldığını gösteriyor. Bunlar çok ciddi rakamlar. 2020’de dünyada 72 bin ton tıbbi atık oluştu. Yaptığım araştırmalarda, Türkiye’de günde 50 milyon kirli maske atığı çıktığını görüyoruz. Hijyen atıklarını yönetememişsek bir faciaya doğru gidiyoruz demektir. Türkiye’de geçen yıl gün başına 198 ton tıbbi atık ortaya çıktı. 2020’de maske kullanımı çok daha yoğundu. 2021’de aşılama ile ne yazık ki, maske kullanımı azaldı fakat 2021 rakamlarının ileriki günlerde azaldığını söyleyemeyeceğiz. Kovid-19, plastik kullanımının ve tıbbi atıkların artmasına neden oldu. Hazır gıda tüketimi artması plastik kullanımının artmasına sebep oldu. BM Çevre Programının yayımladığı bir rapora göre, plastiklerin deniz ekolojisine verdiği zararın maddi karşılığı 13 milyar dolar. Bu ciddi bir rakam.”
Dışarda çıkartılan kirli maskeler katlanarak çöpe atılmalı
Ceylan, Kovid-19 virüsü bulaşmış atıkların evlerde, karantina merkezlerinde, hastanelerde ve sağlık merkezlerinde biriken tıbbi atıkların imhası için oluşturulan atık kabul merkezlerinin mevzuata uygun şekilde kurulmasını ve çalışanlarının bilinçlendirilmesi gerektiğini vurguladı.
Tıbbi atıkların dönüştürülemediğini belirten Ceylan, tüm belediyelerin bu konuda hassas olması gerektiğini söyledi.
Evlerde çıkan maske, eldiven, dezenfektan gibi Kovid-19 ile bağlantılı atıklar için ayrı bir poşet yapılmasını, poşetlerin dörtte üçü dolduktan ve 72 saat geçtikten sonra sıkıca bağlanarak atık konteynerlerine bırakılması gerektiğini vurgulayan Ceylan, sokakta çıkartılan maskelerin katlanarak atık kutularına bırakılması tavsiyesinde bulundu.
AA
