Bugünden kafe ve restoranlar çalışmaya başladı

Koronavirüse karşı alınan önlemler çerçevesinde, dün sokağa çıkma yasağının kaldırılmasıyla birlikte, 14 Mart tarihinde devlet kararıyla kapatılan kafe ve restoranlar bugün yeniden çalışmaya başladı. Maliye Bakanlığı tarafından vadedilen finansal yardımların kendilerine ulaşmadığını söyleyen mekan sahipleri yeni protokolün uygulanmasıyla çalışmanın zor olacağını ifade ediyor.

Haris Süleyman / TIMEBALKAN

Virüsün yayılması kapsamında en çok zarar kaydedenler arasında olan bu sektörün işletmecileri, uzun bir aradan sonra tekrar çalışmaya başlasa da hem yeni kuralların uygulanmasıyla hem de insanların içinde hala mevcut olan tedirginliğin nedeniyle meydana gelen şartlarda çalışmanın çok zor olacağını söylüyor.

Önlemlerden en çok etkilenen birçok sektörle birlikte yaklaşık 3 ay kapalı kalan kafe ve restoranların masrafları karşılamaları için Maliye Bakanı Nina Angelovska daha önce devlet tarafından yardım paketlerin verileceğini açıklamıştı. Ancak bazı mekan sahipleri güven sorunundan dolayı bu yardımlara müracat etmedi, bazıları ise başvurmalarına rağmen herhangi bir cevap alamadıklarını ve şimdiye kadar bu yardım paketlerinden faydalanamadıklarını vurguluyor.

Devletin dün akşam yayınladığı çalışma protokolünde çalışma saatlerinin sabah 08:00’den akşam 22:00’ye kadar belirlenmesi dışında en önemli noktalar,  masalar arasında 1.5-2 metrelik mesafenin konulması, mekanların kabul edebileceği misafir saysını ciddi oranda azaltmaktadır.

Üsküp Türk Çarşısı’nın en kalabalık yerleri arasında bulunan ve özellikle Türk vatandaşlarının en çok ziyaret ettiği mekanlardan olan Melody Caffe, Nargile Caffe ve Restoranı ve Harem Caffe, ülkedeki diğer kafeler gibi 2 buçuk aylık bir süreden sonra bugün tekrar çalışmaya başladı.

“Bütün Balkanlarda, kafe ve restoranlar en geç bizde açıldı.”

Bu dönemin zor geçtiğini, bir anda böyle olacağını kimsenin beklemediğini ve mekanın yaklaşık üç ay boyunca kapalı olması kolay olmayıp her türlü masrafın karşılanması gerektiğini söyleyen Makedonya milli takım formasını giymiş eski ünlü futbolcu ve Melody Caffe’nin sahibi Necmedin Mehmedi, “Bütün Balkanlarda, kafe ve restoranlar en geç bizde açıldı.” dedi.

Devletin vadettiği yardımlara müracat etmediğini söyleyen Mehmedi, “Muhasebecimize sorduğumda, işçi başına asgari ücret değerinde miktarda verilen iki aylık maaşın borç gibi verildiğini ve yıl sonuna kadar çevirmek zorunda olduğumuzu söyleyince ben de ne bir kredi için ne de maaşlar için hiç müracat etmedim çünkü hiç güvenmiyorum. Dolayısıyla çalışanların maaşlarını kendi bütçemden karşıladım” dedi.

Bunun dışında protokole uygun bir şekilde çalışacağını belirten eski ünlü futbolcu Mehmedi, protokolde belirlenen kurallar mekanın misafir kabul etme kapasitisini ciddi bir şekilde olumsuz etkilediğini ancak virüsün yenilmesiyle normale dönüleceğinden umutlu olduğunu söyledi.

“Maliye Bakanlığı’nın vadettiği kredilere başvurduk, ancak 2 aydır herhangi bir cevap alamadık. Bu kredilerden birinin faydalandığını da henüz duymadık.”

Koronavirüsünün ülkede yayılmaya başlamasından beri kafelere ve restoranlara giden insan saysı büyük bir oranda düştüğünü ifade eden Nargile Cafe ve Restoranı sahiplerinden biri olan Vedat Abdul, 14 Mart tarihinden itibaren mekanların tamamen kapatılma kararıyla bu sektörde çalışan herkesi etkilediğini bildirdi. Çalışanları da etkilediğini söyleyen Abdul, “Biz bir şekilde çalışanların maaşlarını karşılamaya başarmış olsak ta, sonradan bu durum bizleri daha fazla etkiledi çünkü kira, elektrik faturası ve diğer faturalar gibi değişik masraflarımız da oldu. Örneğin şimdi biz hem 3 aylık kira hem de 3 aylık elektrik masraflarını ödemek zorundayız” dedi.

Devletten verilen yardım paketleriyle ilgili ise Abdul, “Maliye Bakanlığı’nın vadettiği krediler için duyduğumuz anda biz hemen başvurduk ancak 2 aydır herhangi bir cevap henüz gelmedi, biz de beklemeye devam ediyoruz ama bu kredilerden birinin faydalandığını ben henüz hiç kimseden duymadım” açıklamasını yaptı.

Vedat Abdul ayrıca, “Asıl sorun, bu hastalığın ikinci bir krize sebep olabilme ihtimalidir ve böyle bir şey olup tekrar aynı önlemler alınırsa bu tam anlamıyla bizim için iflas demektir. Bunun haricinde bugün açılışımızın ilk günü olmasına rağmen etrafa bakarsak pek insan görünmüyor ve bu gidişle insanların ancak ve ancak bir ay sonra virüsün tamamen etkisini kaybetmesiyle insanların daha rahat dışarı çıkabileceğini düşünüyorum. Bu durum çalışan sayısının azalmasına da sebep oluyor, mesela 6 işçimiz var ama bugün sadece 2 işçi çalışacak diğerleri yarın ve sonraki gün çalışacak yani değişmelerle çalışmak zorundayız. Onların da bakacağı aileleri var ve bu durum onları da çok etkiledi.” ifadelerini kullandı.

Alınan bütün önlemlere rağmen 3 aylık bir süre içerisinde virüsün yayılması engellenemediyse yeniden aynı önlemlerin uygulanmasının bir anlamı olmadığını savunan Abdul, insanların işsiz kalması ve sokağa çıkma yasağının insanları psikolojik olarak da ciddi bir şekilde etkilenmesi daha kötü sonuçlara yol açabileceğinin altını çizdi.

“Önlemlerin gevşetilmesi kararı, seçimler yüzünden mi oldu sorusunu akıllara getiriyor.”

Harem Caffe sahibi Talha Seyfullah, devlet verdiği yardımları geri istediği için bu yardımlar için başvurmadığını söyleyerek, “Korona asıl bizi etkiledi çünkü mekanları ilk biz kapattık ve son biz açtık. Finansal anlamda bizi gerçekten çok etkiledi, işçilerimizi de çok etkiledi ve bu durumda ne onların bir suçu var ne de bizim. Maliye Bakanlığı’nın vadettiği yardımlar hakkında birkaç yerden olumsuz yorumlar duydum yani vaatlerin boş olduğunu ve o yardımların kimseye verilmediğini birçok kişi söyledi. Bir diğeri ise başka devletler, örneğin Türkiye, yaptığı yardımları geri vermemek üzere yapıyor, bizim devlet ise ileriki dönemde verdikleri yardımları birkaç ay sonra geri çevirmek şartıyla veriyor. Bunun dışında eylül ayında ikinci bir krizin oluşacağı söyleniyor, hatta Sağlık Bakanı Venko Filipçe bile bunu defalarca tekrarladı. Bu sebepten dolayı ben kendi şahsi adıma konuşuyorum, verilip verilmeyeceği belli olmayan bu yardımların sonuçta bana hiçbir yardımı dokunmayacağı için hiç başvuruda bulunmadım. Çünkü devlet belli bir miktar veriyor olsa da, o parayı geri istiyor. Diğer yandan mekanların tekrar kapanması da söz konusu olunca biz o parayı nasıl geri çevireceğiz.” şeklinde konuştu.

İşçilerin de zor durumda kalmasını istemediklerini ve bu nedenle işçilerin maaşlarını kendi bütçelerinden karşılamaya karar verdiğini söyleyen Seyfullah, “Bir yandan işçiler çalışmıyordu ama diğer yandan onlar da ekmeğini burdan kazanıyor ve böylece işçilerin maaşlarını, geri almamak üzere kriz döneminde de yatırdık. Bu konuda sorumlu olmadığım halde, ekmeğimizi beraber kazandığımız için bu dönemde onların da ekmeğini düşünmekte kendimi sorumlu hissediyordum, bilhassa Ramazan ayı boyunca onların da maaş almalarının zorunda olduğunu düşündüm” sözleriyle kriz döneminde bu sektörün ne kadar etkilendiğini en uç nokasına kadar anlattı.

Seyfullah ayrıca “Yeni protokolün kurallarıyla ilgili ise uygun olmadığını söyleyebilirim. Normalde 10 masanın hizmete açık olması yerine 4 ya da 5 masamız açık olacak ve onlar da dolmayacak. Dolayısıyla biz bu sefer mekanları sırf bir şeyler çalışmak için ve evde durmamak için açtık yoksa pek bir kazancımızın olmayacağını düşünüyorum.” dedi.

En çok ta devletin uyguladığı kuralları anlamsız bulduğunu ifade eden Harem Caffe sahibi Talha Seyfullah, “Bunun dışında, devletin aldığı önlemler de çok anlamsız gibi geliyor çünkü bir dönem günlük vaka sayısı 5’e kadar düşmüştü ama o zamanlar önlemler devam ediyordu, şimdi ise günlük vakası 30’un üzerinde ama kafe ve restoranların açılmasına izin verildi. Önlemlerin gevşetilmesi kararı, seçimler yüzünden mi oldu sorusunu akıllara getiriyor açıkçası. Çok saçma, anlamsız bir durum ve seçimler düzenlendikten sonra yeniden aynı önlemlerin alınacağı da belirsizliğini korumaya devam ediyor. Sonuçta olan yine bize oluyor. Bu gidişatla daha ilerde de bir canlanmanın olabileceğini hiç düşünmüyorum.” sözlerinin altını çizdi.

Virüsün yayılmasına karşı alınan önlemlerin gevşetilmesi kapsamında Kuzey Makedonya’da sınırların açılma tarihi henüz netleştirilmedi. Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre ise son 24 saatte ülkede 38 yeni vaka, 2 ölü ve 16 iyileşen kaydedildi. Aktif hasta sayısının 470 olduğu Kuzey Makedonya’da şimdiye kadar koronavirüsün tespit edildiği toplam vaka sayısı 2077’ye, toplam ölü sayısı ise 121’e ulaştı.