Büyük Yörük Şairi İlhami Emin

Kendisiyle çok defa sohbet etmiş ve bu biyografiyi de tezimi yazarken şair ile (21.04.2017) tarihinde yaptığım mülakat sonucunda elde edilen bilgilerden oluşturmuştum. Siz değerli sevenleri ve okuyucularıyla paylaşıyorum.

Annesi Şefiye ile babası Rifat Sipahi’nin dördüncü çocuğu olarak Makedonya’nın Radoviş kasabasında 1931 yılında doğdu. İlk ve orta öğrenimini doğum yerinde, iktisat meslek lisesini ve Pedagoji Akademisini Üsküp’te tamamladı. Üsküp’te, “Tefeyyüz” Türk ilkokulunda öğretmenlik yaptı. Sonra “Nova Makedoniya” gazetesinde gazeteciliğe başladı. Ardından “Birlik” Gazetesi’ne geçti. “Sesler” Aylık Toplum Sanat Dergisi’nin 1965 yılında yayın hayatına başladığında ilk sorumlu yazarı oldu. Üsküp Radyosu Türkçe Yayınlar Sorumlusu görevine atandı. 1973 yılına kadar bu görevde kaldı. Görevinin ilk yıllarında Türkçe radyo yayıncılığının ilerlemesine katkı sağladı. Üsküp Halklar Tiyatrosu Genel Müdürlüğüne 1978’de seçildi. Görev süresi biter bitmez Makedonya Kültür Bakanlığı bünyesine alındı ve kültür bakanı yardımcılığı yaptı. Emekli oluncaya kadar da bu görevde kaldı.

Edebiyata şiirle girdi. Önce Makedonca yazdı. İlk şiir kitabı Makedonca olarak 1955 yılında “Животот пее и плаче” (Jivotot pee i plaçe – Şarkı Söyleyen ve Ağlayan Hayat), ikincisi ise “Денонокија” (Denonokiya – Günlü geceli) adıyla 1957’de basılmıştır.

İlk Türkçe şiirleri, diğer Makedonya Türk yazarları ile beraber “Yürü Aydınlığa” kitabında yer aldı. Edebiyatın diğer türlerinde de eser verdi. Tiyatro yapıtları ile başarılı oldu. “Yabancılar” tiyatro oyunu 1969 yılında Üsküp Halklar Tiyatrosu Türk Dramı tarafından sahnelendi. Aynı yıl televizyona uyarlandı ve Üsküp Televizyonu’nun Programına alınıp yayımlandı. “Nasrettin” adlı eseri 1971 yılında, yine Üsküp Halklar Tiyatrosu Türk Dramı sanatçılarınca sahnede canlandırıldı ve “Sesler” dergisi’nde yayımlandı. Başarılı bir film eleştirmeni de olan İlhami Emin’in Türkçe’den Makedonca‘ya yaptığı birçok çevirisi de vardır. Nazım Hikmet’in şiirleri yanı sıra Yesevi, Yunus ile Mevlana’nın seçme şiirlerini, Yaşar Kemal’in “Binboğalar Destanı” ile Orhan Pamuk’un “Beyaz Kale”ve “Benim Adım Kırmızı” romanlarını Makedonca’ya kazandırdı. Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sinden Makedonya’ya ait bölümleri uyarlayıp Makedonca’ya çevirdi. Fuat Köprülü’nün “Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşu” adlı eserini Makedonya’da tarih severlere armağan etti. “Gülkaya” adlı şiir kitabını Türkçe-Makedonca olarak yayımlandı.

Aşkabat’ta düzenlenen Uluslararası Türk Şiiri şöleninde kendisine “Büyük Bayrak” ödülü verildi. Türkiye Diyanet İşleri şiir yarışmasında birinci ödüle layık görüldü. Bunun yansıra Makedonya Yazarlar Birliği’nin “Edebî Asa” ödülünü kazanan yegâne Makedonya Türk şairidir. Tito’nun Türkçe tercümanlığını yaptı. Üsküp’te ikamet eden şair evli ve iki çocuk sahibidir. İlhami Emin şiiri şöyle tanımlıyor:
“Allah şiiri insanla beraber yarattı. Ancak bugün kendini insan sayan oysa dışı insan, içi şeytan olan ve sadece sözde şair olanların sayısı hayli kabarık olsa gerekir.”

Köprü dergisinde yazmış olduğu şiirlerde, ferdî konuları, sosyal meseleleri, insan sevgisi gibi temaları yoğun olarak işlemiştir. Melamî düşüncesini benimseyen şairin şiirlerinde tasavvuf ve dinî bir hava sezilmektedir. İnsan sevgisi, şair için en önemli mesele olarak görünür. Eserlerinde yalın bir Türkçe kullanmakla beraber, sade anlatımının altında derin anlamlar taşıyan şiirler kaleme almıştır. Kaleme almış olduğu eserlerin bazıları şunlardır:
Zivotot Pee i Plaçe (Şiir) 1955
Taş Ötesi (Şiir) 1965
Gülkılıç (Şiir) 1971
Gülçiçekhane 1974
Yörükçe (Şiir)1984
Güldeste (Şiir) 1991
Yürüyen Duvar (Roman) 2008

Mumin Aliov, “Çağdaş Makedonya Türk Edebiyatına Katkısı Bakımından Köprü Dergisi’nde Çıkan Şiirler Üzerine Tematik Bir İnceleme (2002-2017) ” , İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, 2018, s. 30-32. [email protected], Daha geniş bilgi için bkz. Ozlem Kurt, “İlhami Emin’in Hayatı, Eserleri ve Edebî Kişiliği”, Edirne, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), 2018. s. 29.

Büyük Yörük şairi İlhami Emin, vefat etmiştir. Yazarımıza Allah’tan rahmet, ailesine, sevenlerine, yakınlarına başsağlığı ve sabır diliyorum.