Her Zaman Çekimser Bosna!

Dün akşam Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda oylamaya sunulan ‘’Kudüs’te diplomatik misyon kurmaktan kaçınma’’ çağrısı yapan karar tasarısı 128 oyla kabul edildi. Yapılan oylamada ABD ve İsrail başta olmak üzere 9 ülke ret oyu verirken, 35 ülke de çekimser oy kullandı. Bu 35 ülkenin içerisinde Bosna Hersek’in bulunması ise gelişmeleri takip edenleri oldukça şaşırttı.

Öncelikle şunu belirterek başlamam gerekiyor. Bosna Hersek yıllardır BM oylamalarında çekimser yönde oy kullanıyor. Bosna’da savaşı bitiren DAYTON anlaşmasından sonra ülkedeki siyasi yapı dünyanın en karışık hükümet sistemi olarak biliniyor. Bu yapıya göre  3’lü Başkanlık konseyinde Boşnak, Hırvat ve Sırp temsilciler var. Bu temsilciler sekiz ayda bir Cumhurbaşkanlığı yapıyorlar. Şu anda Cumhurbaşkanlığı makamında Hırvat temsilci Dragan Covic var. Temmuz ayında görevine başlayan Covic Mart ayında yerini Bakir İzetbegovic’e bırakacak. Sekiz ay sonra ise büyük ihtimalle İzetbegovic yerini Sırp temsilci Mladen Ivanic’e bırakacak. Bu sistem böyle ilerliyor anlayacağınız…

Bosna Hersek’in BM oylamalarındaki kararı her zaman çekimser oluyor demiştim. Bu üçlü mekanizma yüzünden Ukrayna, Suriye, Kırım, Kosova gibi konularda ortak karar almaları neredeyse imkansız oluyor. Bosnalı Sırplar Rusya taraftarı olarak hareket ediyor ve genellikle ağabeyleri Sırbistanı takip ediyorlar, Hırvatlar’a Amerikancı demek doğru olur mu bilmem ama geçmişleri onları NATO ile aynı cümle içerisinde kullanmama müsaade ediyor. Boşnaklar da genelde Türkiye ile birlikte hareket etmek istiyorlar. Tabi burada bir genelleme yapıyorum, her zaman böyledir diyemeyiz. Çünkü konjonktür dediğimiz bir olgu vardır. Mesela dün gece Sırbistan 128 ülkenin arasında yer alarak tasarıya evet dedi. Fakat öğrendiğimiz kadarıyla Bosna Hersek üçlü başkanlık konseyindeki Sırp ve Hırvat temsilciler çekimser yönde oy kullanmışlar. Buradan şunu anlayabiliyoruz; Bosna’daki Sırplar her zaman ağabeyleri Sırbistan’ı takip etmeyebiliyormuş.

Şu anda Cumhurbaşkanlığı makamında Hırvat temsilci Dragan Covic olduğu için bu karar Bosna’daki Hırvatların kararıdır diyenler de yanılıyor. Dragan Covic bir temsil makamında bulunuyor, koskoca bir ülkenin vereceği kararı tek başına alması mümkün değil. Konseyin diğer üyeleri ile istişare etmek zorundadır. Dolayısıyla Bosna Hersek’in almış olduğu çekimser yönde oy kullanma kararı 3’lünün kendi aralarında yapmış olduğu istişarenin sonucudur.

Bu yazı vesilesiyle sürekli karşılaştığımız bir hatadan da bahsetmek gerekiyor. Bosna Hersek’te sadece Boşnaklar yaşamıyor. Evet doğru okudunuz, Bosna sadece Boşnakların ülkesi değil. Daha doğrusu Bosna kendisini Bosnalı olarak gören Hırvat ve Sırpların da ülkesi aynı zamanda. Yüzyıllardır o topraklarda Hırvatlar, Sırplar ve başka etnik unsurlar da yaşamışlar. Fakat şunu da belirtmek gerekir ki, Boşnaklar yani müslüman Bosnalılar her zaman çoğunlukta olmuşlar. Bir de Boşnak isminin Bosna’dan geldiğini de belirtmemiz gerekiyor. Yani bu ülke aslen Boşnakların ülkesidir. Fakat bugün gelinen noktada ülke adına ortak karar alırken Sırp ve Hırvatlarla ortak bir konsensüs oluşturmak zorundalar.

Kısacası; Bosna gibi müslüman bir ülke nasıl olur da Filistin’in yanında yer almaz diye kızmadan önce o çok sevdiğimiz, muhabbet beslediğimiz, ilk fırsatta gezip, görmek istediğimiz Bosna Hersek hakkında biraz da olsa malumat sahibi olmamız gerekiyor. Şimdilik bu konu hakkında kısa bir bilgi vermenin yeterli olduğunu düşünerek Bosna hakkında yanlış bilinen gerçekleri ise başka bir yazıya bırakalım.