Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Bosna Hersek’teki seçimlerin, baskın etnik grupların ayrıcalıklı konumları gereği “demokratik” olmadığı yönünde karar aldı.
AİHM, Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyinin Hırvat üyesi Zeljko Komsic’in Dış Politika Danışmanı Slaven Kovacevic’in, 2022’deki genel seçimde devletin en üst mevkisi Devlet Başkanlığı Konseyi üyeleri ile Halklar Meclisi’nde, etnik gereklilikler nedeniyle destek verdiği aday için oy kullanamaması üzerine yaptığı başvuruya ilişkin sonucu açıkladı.
AİHM’nin açıklamasında, Bosna Hersek’teki seçimlerin “demokratik” olmadığı, aksine seçimlerin, baskın etnik grupların çıkarlarına dayalı bir sistem olduğu vurgulandı.
Bosna Hersek’te 1992-1995’te yaşanan savaşın sonlandırılması için “kurucu halk” betimlemesinin kabul edildiği işaret edilen mahkeme kararında, “Ancak yasaların kabulü herkesin onayıyla olmalı. Bu nedenle de toplumun her kesimi temsil edilmeli. Mevcut düzenleme siyasi, ekonomik, sosyal ve diğer alanlarda etnik temsili gözetmekte ve bu da ülkedeki etnik bölünmeleri güçlendirmektedir. Böylece, seçimlerin demokratik olma özelliğini de zayıflatmakta.” ifadesine yer verildi.
“Oy kullanma etnik kriterlere dayanmamalı”
Açıklamada, “Kovacevic, Devlet Başkanlığı Konseyi üyeleri seçiminde tercihinin sınırlı olması sebebiyle mahkemeye başvurdu. Bosna Hersek’te, Devlet Başkanlığının biri Boşnak diğeri Hırvat halkından olmak üzere iki üyesi, ülkenin iki entitesinden biri olan Bosna Hersek Federasyonu’ndaki (FBIH), üçüncü üye ise Sırp Cumhuriyeti (RS) entitesindeki vatandaşlar tarafından seçiliyor. Bunun yanı sıra, kendisini ‘kurucu halktan’ birisi olarak tanımlamayan kişiler de aday olamıyor. Kovacevic, bu durumun etnik bölünmeye neden olduğunu ifade etti.” bilgisi paylaşıldı.
Mahkemenin de bu tarz koşulların ayrımcılık oluşturduğu noktasında hemfikir olduğuna işaret edilen açıklamada, Devlet Başkanlığının entite bazında değil ülke bazında bir kurum olduğu vurgulandı.
Mahkeme kararında, seçim özgürlüğüne dikkat çekilerek, “Seçimde oy kullanma etnik kriterlere değil, siyasi kriterlere dayanmalı. Etnik temsil ikinci sırada olmalı.” denildi.
Kararın açıklanmasının ardından yerel medyaya açıklamada bulunan Kovacevic, Bosna Hersek Yüksek Temsilcilik Ofisine (OHR) karşı bir zafer elde ettiğini söyleyerek, etnik bölünmelerin ülkenin faydasına olmadığını yineledi.
“AİHM’den tarihi karar” nitelemesi
Yerel medyada, AİHM’nin bu kararı “tarihi” olarak nitelenirken söz konusu kararla, Devlet Başkanlığının biri Boşnak diğeri Hırvat halkından olmak üzere iki üyesinin FBIH’teki, üçüncü üyenin ise RS’deki vatandaşlar tarafından seçilmesi durumunu değişebileceği belirtildi.
AİHM’nin kararı, içerdiği maddeler nedeniyle RS yetkilileri ve bazı Bosnalı Hırvatlarca memnuniyetle karşılanmadı.
Bosna Hersek’teki “ayrımcı” seçim sistemi
Bosna Hersek’te 1992-1995’te yaşanan savaşı sonlandıran Dayton Barış Antlaşması gereği ülkede Boşnak, Hırvat ve Sırp üç kurucu halk bulunuyor.
Devlet Başkanlığının biri Boşnak diğeri Hırvat halkından olmak üzere iki üyesi, ülkenin iki entitesinden biri olan FBIH, üçüncü üye ise RS entitesindeki vatandaşlarca seçiliyor.
Son seçimlerde Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyinin Hırvat üyesi Komsic’e karşı kaybeden Hırvat Demokrat Birliği Bosna Hersek (HDZ) lideri Dragan Covic, Komsic’in FBIH’teki Boşnakların oylarıyla seçildiğini iddia ederek ülkede yeni bir seçim yasası reformu talebinde de bulunmuştu.
HDZ, Hırvat üyenin FBIH’te Hırvatların çoğunlukta yaşadığı kentlerden seçilmesini talep etmişti.
AA
