Bosna Hersek’te kanton, entite ve devlet düzeyindeki parlamentolar ile Devlet Başkanlığı Konseyi üyelerinin belirleneceği seçimler 7 Ekim’de yapılacak. Seçimde 518 pozisyon için 7 bin 488 aday yarışacak.
Bosna Hersek’te kanton, entite ve ulusal parlamentolar ile Devlet Başkanlığı Konseyi üyelerinin belirleneceği seçimler 7 Ekim Pazar günü yapılacak.
Karmaşık siyasi bir yapıya sahip Bosna Hersek’te, devlet düzeyindeki başkanlık konseyi ve parlamentonun yanı sıra Bosna Hersek Federasyonu (FBIH) ve Sırp Cumhuriyeti (RS) olmak üzere iki entitede ve FBIH içindeki 10 kantonda parlamento üyelerini belirlemek için halk sandık başına gidecek.
Devletin en üst mevkisi Devlet Bakanlığı Konseyini oluşturan Boşnak, Sırp ve Hırvat üyeler için yapılacak seçimde 15 aday yarışacak. Bu, 4 yıllık görev süresinin uygulanmaya başlandığı 2002’den beri en az aday sayısı olarak dikkati çekiyor.
35 adayın konsey üyeliği için yarıştığı 2002 seçiminden sonra 2006’da 23, 2010’da 19, 2014’te 17 aday Devlet Başkanlığı Konseyinin üyesi olabilmek için yarışmıştı.
6 Boşnak, 5 Hırvat, 4 Sırp aday
7 Ekim’deki seçimde konseyin Boşnak üyesi olabilmek için 6 aday yarışacak. Adayların isimleri ve siyasi partileri şöyle:
Sefik Dzaferovic (Demokratik Eylem Partisi-SDA), Fahrudin Radoncic (Daha İyi Gelecek Birliği-SBB), Denis Becirovic (Bosna Hersek Sosyal Demokrat Partisi-SDP BiH), Senad Sepic (Bağımsız Blok-NB), Mirsad Hadzikadic (Bağımsız aday), Amer Jerlagic (Bosna Hersek Partisi).
2014 seçimlerinde 10, 2010’da 9, 2006’da 6, 2002’de ise 11 Boşnak aday söz konusu pozisyon için yarışmıştı.
Konseyin Hırvat üyesi olabilmek için de 5 aday yarışacak. Bu adayların isimleri ve siyasi partileri şu şekilde:
Dragan Covic (Bosna Hersek Hırvat Demokrat Birliği-HDZ BiH), Jerko İvankovic-Lijanovic (Çalışarak Refah İçin Halk Partisi), Diana Zelenika (Hırvat Demokrat Birliği 1990-HDZ 1990), Borisa Flatar (Bizim Parti-NS), Zeljko Komsic (Demokrat Cephe-DF).
2014 seçimlerinde 4, 2010’da 7, 2006’da 6, 2002’de ise 8 Hırvat aday bulunuyordu.
RS’de kayıtlı seçmenlerin oylarıyla belirlenen Sırp üye olabilmek için de 4 aday yarışacak. Adayların isimler ve siyasi partileri şöyle:
Milorad Dodik (Bağımsız Sosyal Demokratlar Birliği-SNSD), Mirjana Popovic (Sırp İlerleme Partisi-SNS), Gojko Klickovic (İlk Sırp Demokrat Parti-Prva SDS), Mladen İvanic (Zafer Birliği).
2014 ve 2010 seçimlerinde 3’er, 2006’da 11, 2002’de ise 16 Sırp aday bu pozisyon için yarışmıştı.
67 siyasi parti, 34 bağımsız aday, 34 ittifak seçime katılacak
Bosna Hersek Seçim Komisyonu (CIK) 2018 seçimlerine 67 siyasi partinin katılabileceğini onayladı. Bu rakam, 2002 seçimlerinden sonraki en yüksek rakam olarak dikkat çekti.
Siyasi partilerin yanı sıra seçimlere devletin farklı seviyelerinde (entite ve kantonlar) 34 bağımsız aday ve 34 ittifak da katılacak. Dolayısıyla 2018 seçimine katılacak toplam siyasi unsurların ve bağımsız adayların sayısı 135 olacak.
1 pozisyona 14 aday
Seçimlerde 7 bin 488 aday, devlet, entite ve kanton kurumlarındaki 518 pozisyon için yarışacak. Buna göre, her 1 pozisyon için ortalama 14 aday yarışacak.
2018 seçimlerinde CIK verilerine göre, 30 Ağustos 2018 itibariyle kayıtlı 3 milyon 352 bin 933 seçmen bulunuyor.
Bosna Hersek Federasyonunda kayıtlı 2 milyon 92 bin 336 seçmen Devlet Başkanlığı Konseyinin Boşnak ve Hırvat üyeliği için aday olan isimlerin yanı sıra Bosna Hersek Parlamentosu, FBIH Parlamentosu ve kanton parlamentoları için aday olan isimler için oy kullanabilecek.
Öte yandan, RS’de kayıtlı 1 milyon 260 bin 597 seçmen ise konseyin Sırp üyesi için aday olan isimlerin yanı sıra Bosna Hersek Parlamentosu, RS Başkanlığı ve Başkan Yardımcılığı ile RS Halk Meclisi için aday olan isimler için oy kullanabilecek.
FBIH içinde yer alan 10 kantonda da toplam 289 milletvekili pozisyonu için oy kullanılacak.
Saraybosna, Tuzla ve Zenica-Doboj kantonlarındaki parlamentolarda 35’er, Una-Sana, Orta Bosna ve Hersek-Neretva kantonlarındaki parlamentolarda 30’ar, Kanton 10 ve Bosna-Podrinje kantonlarındaki parlamentolarda 25’er, Batı Hersek Kantonu Parlamentosu’nda 23, Posavina Kantonu Parlamentosu’nda 21 milletvekili pozisyonu bulunuyor.
Öte yandan, yurt dışına kayıtlı 77 bin 814 seçmen de posta yolu ile ya da Bosna Hersek’in diplomatik temsilciliklerinde kurulacak sandıklarda oylarını kullanabilecek.
Adayların ve siyasi partilerin seçim kampanyaları 6 Ekim Cumartesi günü sabahına kadar sürecek, ardından seçim yasakları başlayacak.
Bosna Savaşı, Dayton Barış Antlaşması ve karmaşık siyasi yapı
Bosna Hersek, 29 Şubat-1 Mart 1992’de yapılan referandum ile eski Yugoslavya’dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etti. Bosna Hersek içindeki Sırpların büyük çoğunluğunun boykot ettiği referanduma halkın yüzde 64,31’i katıldı. Katılanların yüzde 99,44’ü bağımsızlık için “evet” dedi.
Bosna Hersek, referandum sonucuna göre bağımsız bir devlet olsa da bağımsızlığın bedelini 3,5 yıl süren kanlı bir savaşla ödemek zorunda kaldı. Bağımsızlık ilanının akabinde Sırpların kontrolündeki Yugoslav ordusunun ve istihbarat birimlerinin silahlandırdığı Bosnalı Sırplar, Müslüman Boşnaklara yönelik etnik temizlik ve katliamlar başlattı. Müslüman Boşnaklar, kuzey ve doğuda Sırplara, güney ve batıda ise Hırvatlara karşı ülkenin bütünlüğünü korumak için savaştı. Toplama kamplarında esir tutulan Boşnaklar, işkencelere maruz kaldı, tecavüze uğradı ve katledildi. Avrupa’nın orta yerinde 3,5 yıl süren ve çok sayıda katliam, soykırım, insanlık suçlarının işlendiği bir savaş yaşandı.
Savaş, ABD’nin Ohio eyaletindeki Dayton Hava Üssü’nde 21 Kasım 1995’te Dayton Barış Antlaşması’nın imzalanmasıyla sona erdi.
Anlaşma silahları sustursa da ülkeye karmaşık bir siyasi yapı getirdi. Dayton çerçevesinde belirlenen “yeni” Bosna Hersek’in anayasasında, 3,5 yıl boyunca birbiriyle savaşan Sırp, Boşnak ve Hırvatlar “kurucu halklar” olarak belirlendi. Bu “üç başlı” yapı, Bosna Hersek’i dünyanın en karmaşık siyasi sistemine sahip ülkelerden biri haline getirdi. Özellikle dış politikada “uzlaşma” ile karar alındığından, birçok anlamda Bosna Hersek’in ilerleyişi içeriden durdurulmuş oldu.
Ülke FBIH ve RS entiteleri ile özerk bir yapıya sahip Brcko Bölgesi’ne ayrıldı. FBIH de kendi içinde 10 kantona bölündü. Her kantonun, entitenin ve devletin ayrı hükümetleri olduğu göz önüne alınırsa ülkede farklı seviyelerde 13 başbakan olduğunu söylemek dahi sistemin karmaşıklığını anlatmaya yetiyor.
Devletin en üst makamı olan Devlet Başkanlığı Konseyi de Boşnak, Sırp ve Hırvat üç üyeden oluşuyor. Bu arada ülkede ayrıca devlet başkanını dahi görevden alma yetkisi bulunan yabancı bir “Yüksek Temsilci” de bulunuyor.
AA
