Bosna Hersek’in bağımsızlık mücadelesinin kilit taşlarından biri olan Umut Tüneli, 4 ay 4 gün süren yoğun uğraşlarla 30 Temmuz 1993’te tamamlandı.
Ömrünü Bosna Hersek’in bağımsızlığına adayan Aliya İzzetbegoviç, Bosna savaşında onları yok etmek isteyen Sırplara karşı halkı Umut Tüneli’yle hayata bağladı.
Peki 30 seneyi ardında bırakan ve her yıl dönümünde manşetlere taşınan Umut Tüneli neden bu kadar önemli?
Tarihin en uzun kuşatması
Bosna Hersek, 1 Mart 1992’de yapılan referandumla bağımsızlığını ilan etti. Bu kararı kabul etmeyen Sırp birlikler, 5 Nisan 1992’de modern tarihin en uzun kuşatmasını yani Saraybosna Kuşatması’nı başlattı.
Şehirdeki tüm giriş-çıkışlar kapatılmıştı. Bosna’da halka nefes aldırabilmek, mühimmat ve yiyeceğe ulaşabilmek için bir tünel fikri ortaya atıldı.
Saraybosna’nın dünyayla iletişimi sağlandı
İgman Dağı yakınlarında bulunan Butmir bölgesindeki bir ev, tünelin girişi için en doğru konumdu.
1993 yılında, Bosna Hersek ordusunun kontrolündeki iki bölge Dobrinja ve Butmir’i birleştirmek için kazı çalışmaları başladı. 4 ay 4 gün boyunca Saraybosna Havalimanı pistinin altından kazılan tünel, yoğun uğraşların ardından 30 Temmuz’da tamamlandı.
800 metre uzunluğunda, 1 metre genişliğinde ve 160 santimetre yüksekliğindeki tünelin zemini, tahta bloklarla ve tomruklarla desteklendi. Bir süre sonra rayların da döşenmesiyle Saraybosna’nın dünyayla olan iletişimi sağlandı.
.jpg)
“Diğer taraftakilerle bir araya geldiğimiz gün kadar mutlu olduğumu hatırlamıyorum”
Tünel kazısında çalışan 300 kişiden biri olan Velid Softic, tünelin diğer ucundaki Bosnalılarla buluşma anını, hayatının en mutlu günü olarak anlatıyor:
“Gönüllü olarak çalışmayı kabul ettim ve büyük bir heyecanla tüneli kazmaya başladık. O zamanlar 40 yaşındaydım, gençtim. Çok düşünmüyordum, bizim için en önemlisi bu tünelin açılması ve diğer bölge ve şehirlerle bağlantının sağlanmasıydı. Biz o gün birinci vardiyada çalışıyorduk. Tünel tamamen açıldıktan sonra diğer tarafa çıktık. Hayatımda, tüneli kazdığımız, diğer taraftakilerle bir araya geldiğimiz günkü kadar mutlu olduğumu hatırlamıyorum.”
300 bin insanın hayatını kurtardı
Savaş boyunca Bilge Lider Aliya tarafından da kullanılan tünel, kuşatma sırasında Bosnalıların silah, yiyecek, mazot ve ilaç gibi ihtiyaçlarını karşıladı.
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa’daki en büyük katliamların yaşandığı Bosna Savaşı’nın sembollerinden “Umut Tüneli”, yaklaşık 300 bin insanın hayatını kurtardı.
Bosna Hersek, 3,5 yıl süren ardında soykırım, katliam ve büyük acılar bırakan kanlı bir savaşa tanıklık etti.
Sadece kürekle ve bir avuç insanın yüreğiyle kazılan bu tünel ise yardımların 30 ay boyunca sivillere ulaştırılmasını sağladı.
trtavaz
