Bağımsız Bosna Hersek’in efsanevi lideri, Bilge Kral Aliya İzzetbegoviç, doğumunun 98. yılında rahmetle ve minnetle anılıyor.
Bosna Hersek’in varoluş mücadelesine önderlik eden, bağımsız Bosna Hersek’in ilk Cumhurbaşkanı Aliya İzzetbegoviç, bugün doğumunun 98. yıldönümünde rahmetle anılıyor. “Bilge Lider” veya meşhur deyimiyle “Bilge Kral” olarak anılan İzzetbegoviç; Türk, Boşnak ve Müslüman halkların gönlünde yer etmiş, adını tarihe altın harflerle kazımıştı.
Bundan tam 20 yıl önce hayatını kaybeden öncü lider İzzetbegoviç hala unutulmadı. Avrupa’daki Türk, Müslüman ve Boşnak kimliğiyle yok olma mücadelesine boyun eğmeyenler bugün İzzetbegoviç’in izinden yürümeye devam ediyor.
ALİYA İZZETBEGOVİÇ KİMDİR?
Babası Mustafa ve annesi Hiba’nın beş çocuğundan birisi olan Aliya, 8 Ağustos 1925’te Bosanski Samac şehrinde dünyaya geldi. Dedesinin ismini ona verdiler. Dedesi Aliya, İstanbul’da askerlik yaparken Üsküdarlı bir Türk olan Sıdıka Hanım ile evlendi. Aliya İzzetbegoviç’in büyükannesi bir Türk’tü.
Küçük yaşta ailesiyle Saraybosna’ya taşındı, eğitimine burada devam etti. Aliya, Yugoslavya Müslümanlarının yaşadığı ayrımcılığın farkında olarak büyüdü. İlk gençlik çağlarından itibaren okuyan ve fikirlerini savunabilen bir insan oldu. II. Dünya Savaşında Hırvat Ustaşa rejiminin işgal ettiği Bosna Hersek’te Müslümanların kimliği yok sayıldı ve zulme uğradılar.
Aynı dönemde ırkçı Sırp Çetnikleri de Müslüman Boşnakları katletmeye başlamışlardı. İki grubun da temel hedefi bölgeyi Müslüman Boşnaklardan temizlemekti.
BOSNA’DA GENÇ MÜSLÜMANLAR HAREKETİ
Bilge Kral, Komünist Josip Broz Tito’nun yönettiği Yugoslavya döneminde Müslüman halkı bilinçlendirme çalışmalarına katıldı. “Mladi Musülmani- Genç Müslümanlar” hareketine katılan Aliya, öncü isimlerden biri haline geldi. Halkın yaşadığı zulüm ve zorluklara karşı yardım ve destek çalışmaları yürüten Genç Müslümanlar hareketine üye olan Aliya ve bazı arkadaşları “din bilincini uyandırılması” suçlamasıyla ile 1946 yılında hapis cezasına çarptırıldı.
Boşnak halkının hakkını aramaktan hiç vazgeçmeyen Aliya, pek çok gazeteye takma ad ile köşe yazıları yazdı. 1970 yılında “İslam Deklarasyonu” kitabı yayımlandı.
SARAYBOSNA SÜRECİ DAVASI VE ALİYA’NIN MAHKUMİYETİ
Tito’nun 1980 yılında ölmesinin ardından Yugoslavya yeni bir sancılı döneme girdi. Aliya İzzetbegoviç, 1983’te 12 arkadaşıyla beraber yeniden tutuklandı. “Saraybosna Süreci” olarak tarihe geçen dava sonunda 14 yıl hapse mahkûm oldu. Hapisteyken “Özgürlüğe Kaçışım-Zindandan Notlar: 1983-1988” adlı kitabını yazdı. 1988 yılında af çıkınca mahkûmiyeti sona erdi.
Aliya İzzetbegoviç, bu dönemde Boşnakların hak mücadelesinin en önemli liderlerinden birisi olmuştu.1990 yılında Boşnakların kurduğu Demokratik Eylem Partisinin (SDA) ilk genel başkanı olarak seçildi. SDA ile daha ilk seçimde sağladığı başarı Aliya İzzetbegoviç’i Yugoslavya’ya bağlı Bosna Hersek’in başkanı yaptı.
SIRP KASABI KARADZİÇ: BAĞIMSIZ BOSNA FİKRİ BOŞNAKLARIN SONU OLACAK!
Yugoslavya, 1990 ve 1991 yıllarında büyük bir iç çatışmaya sürüklendi. Tüm halklar kendi geleceklerini kurma gayreti içine girdiğinde Bosna’da da bağımsız devlet olmak için çalışmalar başladı. Bosnalı Sırp siyasetçi Radovan Karadziç gibi politikacılar ise Bosna’nın bağımsızlık fikrinin Boşnakların sonu olacağını savunuyorlardı.
Bağımsızlık için 29 Şubat 1992-1 Mart 1992 tarihinde referandum yapıldı. Bosnalı Sırpların boykot ettiği referandumdan yüzde 99.7 bağımsız Bosna Hersek kararı çıktı. Ancak, bu kararın ardından silahlı Sırp gruplar, Bosna Hersek’e saldırmaya başladılar. Boşnaklar da bu silahlı gruplara karşı Aliya’nın liderliğinde mücadele etmeye başladılar.
SIRP ÇETNİKLERİN BOŞNAK SOYKIRIMI
Sırp Çetnikler, savaş boyunca kadınları ve çocukları öldürmekten çekinmediler. Silahsız sivil halka yönelik büyük katliamlar yaptılar. Boşnakların evlerini ellerinden alıp şehirlerden sürdüler. Kadınlara tecavüz edip, toplama kamplarında masum halka akıl almaz işkenceler yaptılar. Pek çok şehirde soykırımlar yaşandı. Müslüman Boşnaklar, hem Sırplarla hem de Hırvatlarla savaşıyorlardı.
Savaş 1995’te Dayton Anlaşması ile sona erdiğinde 200 bin insan ölmüş ve 1 milyon insan yerinden yurdundan olmuştu. Yapılan anlaşma Boşnakların haklarını korumasa da savaşı sona erdirmişti.
Savaştan sonra Aliya İzzetbegoviç, Bosna Hersek’in ilk cumhurbaşkanı oldu. Savaş süresince halkıyla beraber cephelerde mücadele veren İzzetbegoviç, Avrupa’nın ortasında Boşnak halkının maruz kaldığı etnik soykırıma sessiz kalan dünyaya rağmen dimdik ayakta durarak Bosna’nın kurtuluş mücadelesini verdi.
Bağımsız Bosna devletinin mimarı Aliya İzzetbegoviç, 19 Ekim 2003’te başkent Saraybosna’da vefat etti. Vasiyeti üzerine Saraybosna’daki Kovaçi Şehitliği’ne defnedildi.
