Balkan ülkesi Sırbistan’ın başkenti Belgrad’da 2008’de bir otobüste yakalanarak Uluslararası Ceza Mahkemesine (UCM) teslim edilen ve “Bosna Kasabı” olarak tanınan Radovan Karadzic’in 2016’da 40 yıl hapse mahkum edilmesinin üzerinden 7 yıl geçti.
Bosna Hersek’te on binlerce insanın ölümünden sorumlu bulunan ve Avrupa’da İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra işlenmiş en büyük savaş suçlarının elebaşı görülen Bosnalı Sırp lider Karadzic, 2008’den bu yana hapis cezasını çekiyor.
Bosna Savaşı sırasında esir kamplarında tutulan, Boşnakların katledildiği bıçakların yıkanması için su taşımaya zorlanan 40 yaşındaki Adel Sabanovic, savaş yıllarında yaşadıklarını ve Karadzic’in 2016’da yargılandığı mahkeme gününü AA muhabirine anlattı.
Bosna Hersek’teki savaş başladığında 9 yaşında olduğunu belirten Sabanovic, doğduğu şehir Vlasenica’yı 1992’de terk etmek zorunda kaldıklarını ve ormanda saklanarak Srebrenitsa’ya gittiklerini söyledi.
Sabanovic, “Tüm savaş boyunca Srebrenitsa’da terör ve bombardıman altındaydık. İnsanlar toplu şekilde öldürülüyordu. Bu olaylar, 16 Mayıs 1993’te (Fransız General) Philippe Morillon bölgeye gelene ve 16 Nisan 1995’te bölge Birleşmiş Milletler tarafından ‘güvenli bölge’ ilan edilinceye kadar devam etti. O zamana kadar insanlar kuşatmalar altında, uzaktan nişancılar tarafından vurularak, açlıktan, hastalıktan hayatlarını kaybetti.” diye konuştu.
“Kanlı bıçakları yıkamak için su taşımaya zorlandım”
Savaş yıllarında zor şartlar altında yaşadıklarını ifade eden Sabanovic, “1995’te Potoçari’de bir fabrikada çok kötü şeyler yaşadım. Gözlerimin önünde öldürülen insanları kestikleri kanlı bıçakları yıkamak için su taşımaya zorlandım. Kadınlara tecavüz ettiler.” dedi.
Sabanovic, Sırp komutan Ratko Mladic’in kendi kameraları önünde, “önce kadınları, çocukları ve yaşlıları, sonrasında ise diğerlerini bölgeden çıkaracaklarını” söylediğini ancak kameralar kapatıldığında çocukların annelerinin kucağından zorla alınarak öldürüldüğünü ve katliamlara devam edildiğini söyledi.
Dedesinin de toplanan erkeklerin arasında olduğunu ifade eden Sabanovic, Karadzic davasını Saraybosna’daki tarihi Vijecnica Kütüphanesi’nde canlı izlediklerini dile getirdi.
Sabanovic, “Sırp olmayan insanları yerinden etmiş, toplu mezarlardan sorumlu Karadzic’in ilk ceza alışının 7. yılındayız. Savaş suçlusu biri olarak cezalandırılmasına çok mutlu olduk.” değerlendirmesinde bulundu.
Bugün de yaşananları unutamadığının altını çizen Sabanovic, soykırımda hayatta kalmayı başaranların hala büyük sorunlar yaşadıklarını söyledi.
Avrupa’nın ortasındaki savaş 3,5 yıldan fazla sürdü
Sırp Meclisi, 21 Aralık 1991’de Yugoslavya içinde federal bir yapı olarak Bosna Hersek Sırp Cumhuriyeti’nin kurulması ve aynı zamanda Krajina Sırp Cumhuriyeti’nin tanınması kararını aldı. Bu kararın ardından, 9 Ocak 1992’de Bosna Hersek Sırp Halkı Cumhuriyeti ilan edildi.
Savaş ve soykırım suçlusu Sırp lider Radovan Karadzic, o dönemde yaptığı konuşmada, “Bağımsız Bosna Hersek’i (Saraybosna yakınlarındaki) Kozje Köprüsü’nden öteye hiç kimsenin götüremeyeceğini zira Pale’nin artık Yugoslavya olduğunu” ifade etti.
Bosna Hersek, 29 Şubat-1 Mart 1992’de yapılan referandumun ardından bağımsızlığını ilan etti. Referandum sonrası Sırpların kontrolündeki Yugoslav ordusu ve Sırp paramiliter birlikler, Müslüman Boşnaklara karşı etnik temizlik başlattı.
Avrupa’nın ortasında 3,5 yıldan fazla süren savaş süresince çok büyük sivil katliamları, işkenceler, etnik temizlikler, sürgünler ve soykırım yapıldı.
Sırp komutan Mladic’in emrindeki birlikler, Temmuz 1995’te ülkenin doğusundaki Srebrenitsa şehri ve civarında sadece birkaç günde en az 8 bin 372 Boşnak sivili katletti.
Prijedor, Foça, Zvornik ve Vişegrad gibi birçok şehirde yapılan etnik temizlik nedeniyle neredeyse hiç Boşnak bırakılmadı.
Yüz binlerce insanın hayatını kaybettiği, milyonlarcasının evlerini terk etmek zorunda kaldığı, kadınların tecavüze uğradığı, sivillerin toplama kamplarında işkence gördüğü savaş, 21 Kasım 1995’te Dayton Barış Anlaşması’nın imzalanmasıyla sona erdi.
Lahey’deki Uluslararası Ceza Mahkemeleri Mekanizması Temyiz Konseyi, Karadzic hakkında 2016’da verilen 40 yıl hapis cezası kararını 2019’da bozarak uluslararası kamuoyunda “Bosna Kasabı” olarak da bilinen Karadzic’i müebbet hapse mahkum etti.
AA
