Banja Luka neyimiz olur?

Bosna Hersek’in ikinci en büyük kenti Banja Luka’nın tarihi hakkındaki detaylı bilgileri incelediğimizde, Osmanlı Rumelisine duyduğumuz özlemin devam ederken geride kalan mazi hepimizi hüzünlendiriyor.

Dr. Mehmet Ali Debre – Dünya Bülteni

Bosna Hersek’in ikinci en büyük kenti Banja Luka. Ayni zamanda Bosna Hersek’teki Sırp Cumhuriyeti’nin başkenti.

Banja Luka şehri Saraybosna’dan yaklaşık 60 sene sonra feth olunmuş (1527-1528). Macar ve Alman topraklarına açılan bir kapı olan Banja Luka’nın alınması için Osmanlı ordusu ciddi gayret sarfetmiş. Aslında Saraybosna’ya yaklaşık 250 Kilometre uzaklıkta olan bu şehrin 60 sene boyunca alınamaması gerek zorlu coğrafi koşulların gerek de Osmanlı Devleti’nin askeri kapasitesinin birer göstergesi olabilir.

Fetihten sonra şehir İslamlaşma surecine girmiş ve yaklaşık 50 sene içinde şehir merkezinin çoğunluğunu Müslümanlar oluşturur hale gelmiş. 1580’den sonra Osmanlı’nın sancak başkenti olmuş.  Mehmet Paşa’nın yakın akrabası Sokullu Ferhat Paşa (Ferhat Sokolovic) bu şehirde Osmanlı Hükümetini temsilen bulunmuş. Şehrin merkezine inşaa edilen Camiiye (Ferhadiye Camii) kendisinin ismi verilmiş.

Yine donemin ilim adamlarından Gelibolulu Mustafa Ali’nin Zubdetu’t-Tevarih’i burada yazdığı rivayet edilmektedir.

(Savaş zamanı yıkılan Ferhadiye Camii’nin 2 sene önce TİKA tarafından onarımı tamamlandı ve tekrar hizmete girdi)

Banja Luka hakkında detaylı bilgileri Evliya Çelebi seyahatnamesinden de bulabiliyoruz. Evliya Çelebi Banja Luka’da yaklaşık 45 camii olduğunu not etmektedir. Evliya Çelebi’nin ziyaretinden kısa sure sonra Banja Luka’nın tarihi değişmeye başlamıştır. 1699’daki Karlofça Anlaşmasından sonra sınır konumunda kalan Banja Luka zor dönemler geçirmiştir. 18.Yuzyılda Belgrad birkaç kez el değiştirmiş ancak Banja Luka hep Osmanlı hakimiyetinde kalmıştır. Bu yuzyıl boyunca çeşitli defalar Avusturya-Macaristan ordusu tarafından istila edilmiştir.

1876 Berlin Anlaşmasıyla Banja Luka da fiilen Osmanlı kontrolunden çıkmış ve Avusturya-Macaristan himayesine girmiş. Bu tarihten itibaren bölgedeki Musluman ahali sürekli olarak göç vermiş. Yine de Banja Luka içinde ve çevresindeki Müslüman toplum sınır bölgesinde yaşamalarına rağmen tamamen yok olmamıştır. Hatta 20.Yüzyıl Bosna Reisu’l-Ulemalarından İbrahim Maglajlic Banja Luka doğumlu olup İstanbul’da eğitim almıştır.

Yugoslavya döneminde çok kültürlu yapısını koruyan Banja Luka nufusunun yaklaşık yüzde 50’sı Ortodoks, yüzde 20’i Müslüman, yüzde 20’i de Katolik olarak kaydediliyordu. Ancak 1992’de Bosnalı Sırpların başlattığı saldırılar neticesinde bölgedeki Muslumanlar tekrar göç etmek zorunda kalmışlardır. Bu bölgeye yakın özellikle Omraska kampında Müslümanlara karşı uygulanan zulm ve işkenceler resmi kayıtlara tüm detayları ile girmiştir. Ancak Doğu Bosna’daki durumun aksine Banja Luka ve civarındaki Müslüman Boşnak nüfus yok olmamıştır.

Bugün itibariyle Banja Luka’da yaklaşık 15-20.000 Müslüman’ın yaşadığı kaydedilmektedir. Ancak bu nüfusun bir kısmının başka yerlerde yaşadığı bilinmektedir. Ortodoks nufus ise Bosna’nın diğer bölgelerinden gelen göç ile ciddi sayıda artmıştır. Özellikle Saraybosna’dan ayrılan Sırplar Banja Luka’ya yerleşmiş ve burada yeni bir hayat kurmuşlardır. Sırp Cumhuriyeti’nin de facto olarak başkent ilan ettiği Banja Luka’nın aldığı ciddi yatırımlar ile Saraybosna’dan sonra ulkenin en gelişmiş şehri olduğunu söylemek mümkündür.

Osmanlı Rumelisine duyduğumuz özlem devam ederken geride kalan mazi hepimizi hüzünlendiriyor.

 

Read Previous

Londra’da ‘Kutlu Doğum’ programı

Read Next

Erdoğan 979 gün sonra AK Parti’ye dönüyor

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *