Bitola ( Manastır ) Şehrine ikinci ziyaretimdi. Bitola’ya ulaştığımda saat 13.50 idi. Doğruca Askeri İdadi’ye gittim. Zira Askeri İdadi Müzesi saat 1600 da ziyaretçilere kapanıyordu. Müzenin kapanış vaktinde ben kapısına ulaştım. Kapıları kapatan Müze görevlisine kendimi tanıttım. Müzenin çalışma saatlerini bilmediğimi, Türkiye’den geldiğimi Pasaportumu göstererek anlatmaya çalıştım.
Nafile.. Açmıyor. Benim Tarihçi , Araştırmacı – Yazar olduğumu, Üsküp’te T.C Büyükelçimiz ile görüşme yaptıktan sonra doğruca Manastır’a geldiğimi söyleyince bana kapıyı açtı. Beni doğruca Müze Müdürüne götürdü. Müze Müdürüne de aynı maruzatımı anlattım. Yarın Türkiye’ye döneceğim ancak Müzeyi gezmek ,fotoğraf çekmek, sizden Müze hakkında bilgiler almak ve bu bilgileri Yeni yazacağım kitabımda kullanacağım dedim. Bunun üzerine dışarıda ki ana kapı kapandı.
Müdür Beyin özel izniyle Müzeyi gezmeye başladım. Bolca Fotoğraf çektirdim. “ATATÜRK ANI ODASI” na geldiğim zaman ayrı bir heyecan hissettim. Anı Odasında bulunan “ANI DEFTERİ”ne düşüncelerimi yazarken bir an Atatürk’ü düşündüm. Makedonya’nın Debre Kasabasının Kocacık Köyüne yerleşen ve buraları yurt tutan “Kocacık Yörükleri” Atalarını, Kızıl Hafız Ahmet Efendi ve oğlu Ali Rıza Efendinin yaşadıkları Kocacık Köyünü ziyaret etmek ve Anı Defterini imzalamak onurunu yaşadığım “ATATÜRK ANI EVİ MÜZESİ” ni hatırladım.
Selanik!te doğduğu ve çocukluğunu geçirdiği ve Müze olarak kullanılan “PEMBE EV”i düşündüm. Ey koca Mustafa KEMAL… Çocukluğunu, İlk Mektebi ve Rüştiye Mektebini Selanik Şehrinde okuyan Küçük Mustafa KEMAL , Gençlik yıllarını Manastır Vilayetinde yatılı olarak eğitim gördüğü ve Askeri deha olarak yetiştiği “Askeri İdadi Mektebi”… İleride ki yaşamında Yüce Türk Milletini Düşman İşgalinden Kurtuluşa getirecek olan fikirlerle donatıldığı okul… Büyük bir Askeri Deha , Türkiye Cumhuriyeti!nin kurucusu ve İlk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal ATATÜRK’ün Manevi huzurunda Askeri İdadi Mektebinde, Atatürk Anı Odasının Anı Defterine şu cümleleri yazdım .
“Sevgili Atatürk… Türkiye m den size saygılar ve sevgiler getirdim. Kurduğun Cumhuriyetin bekçisi olarak size minnet ve şükranlarımı sunarım. Araştırmacı – Yazar İlber ŞİYAK 5 Nisan 2017.”
Manastır Askeri İdadisini giriş kapısında bulunan tabelada, “Çağdaş Türkiye Cumhuriyeti nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal ATATÜRK 1896 yılında Askeri İdadiyi bu okulda bitirdi.” Diye yazmaktadır. Askeri İdadi Mektebi 1848 yılında Sultan II. Abdülhamid tarafından yaptırılmış ve 1892 yılında yatılı hale getirilmiştir.
Manastır ( Bitola ) Şehri; 1382 tarihinde Timurtaş Paşa tarafından fethedilmiştir. Bir süre elden çıkan Kent 1385 yılında tekrar alındı. Sultan II. Beyazıt Arnavutluk seferi için ordusunu burada toplamıştır. II. Murad ve Fatih Sultan Mehmed dönemlerinde Manastır ve civarı, geniş bir iskan hareketine sahne oldu. Kınalı , Mezcidli , İligler , Kanatlar , Şerifeler , Hasanobalar , Musaobalar ve Budaklar Köyleri Anadolu dan getirilen Türkmen Aşiretleri ile iskan edilmişlerdir. Fatih Sultan Mehmed in Karaman seferinden sonra ise; Ustres , Delukoğan , Kişovo , Boradin , Dihova , Cincibol , Dolniçe, Lera , Ramna , Esmekova , İvmirova, Dervenik , Kazani, Obednik, Suhudil , Orhova , Pirpice ve Malkovo Köyleri Toroslardan getirilen Türkmen Oymaklarına yurt olmuşlardır.Manastır , 1839 yılında Makedonya nın orta kısmını oluşturan bir Eyalete ve 3. Orduya merkez olmuştur. Osmanlı Avrupasının ortalarında Makedonya’nın en önemli üç şehrinden biri olmuştur.
Makedonya ismi Osmanlı Devleti tarafından Resmi olarak kullanılan bir isim değildi. Osmanlı Devleti Resmi yazışmalarında 19.yy. kadar bu bölge için “RUMELİ” ismini kullanmıştır. Makedonya da Balkan Savaşları öncesinde oluşturulan ayrılıkçı Komitacıların baskıları ve Kruşevo Kentinde gerçekleşen “İLİNDEN AYAKLANMASI” nın ardından başta Rusya olmak üzere , Batılı ülkelerin istek ve zorlamaları ile Berlin Kongresinden sonra Osmanlı Devleti bu bölgeyi Resmen Makedonya olarak tanımıştır. Manastır Vilayeti Sultan II. Abdülhamid döneminde Rumeli’de ki İhtilal Merkezlerinin en önemlisiydi.. “Adalet , Hürriyet , Eşitlik ve Kardeşlik” Fikirlerini savunan İttihatçılar Haziran 1908 tarihinde Manastır Valisine ve Konsolosluklara gönderdikleri Beyannameler ile sorunların Meşrutiyet’in ilanıyla çözülebileceğini bildirmişlerdir.
23 Temmuz 1908’de Manastır ve civarında yaygınlaşan Miting ve çekilen Telgraflar sonucu “KANUN-İ ESASİ” yürürlüğe girmiştir.Manastır ( Bitola ) Balkan Savaşları sonrasında Türk Egemenliğinden çıkmış ve Sırpların eline geçmiştir.Günümüzde Başkent Üsküp’ten sonra Makedonya’nın ikinci büyük ve önemli Kentidir.
